Mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti abdullayeva Shaxzoda Abdullayevna, Asкarov Abror Davlatmirzaevich

Tarbiya nazariyasi – pedagogikaning muhim tarkibiy qismlaridan biri bo‘lib, 
tarbiya jarayonining mazmuni, tarbiya turlari, shakl, metod, vosita va usullari, uni 
tashkil etish masalalarini o‘rganadi. 
Ta'lim - bilim, ko'n ikma va malakalarni egallash, dunyoqarashni tarkib 
toptiradigan jarayon.
Ta’limni tashkil etishning yordamchi shakllari- Ta’limning yordamchi 
shakllariga to‘garak, konferentsiya, maslahat (konsultatsiya), fakultativ 
mashg‘ulot, o‘quv ekskursiyalari, o‘quvchilarning mustaqil uy ishlari va 
boshqalar kiradi.
Ta’lim usuli – ta’lim metodining tarkibiy qismi yoki alohida tomoni. 
Metodlar bilan usullar munosabati o‘zaro bir-biriga bog‘langan. Usul va metod 
butun va qism sifatida bir-biriga bog‘lanadi.
Ta’lim metodlarini tanlash. Pedagogika fanida, o‘qituvchilarning amaliy 
tajribasini o‘rganish va umumlashtirish asosida ta’lim metodlarini tanlashga 

---

365 
o‘quv-tarbiya jarayoni kechayotgan shart-sharoitlar va aniq holatlarga bog‘liq 
muayyan yondashuvlar vujudga keladi.
Ta’lim sifati -avvalgi bosqich mahsuldorligi va hozirgi bosqichda erishilgan 
natijalar; o‘rganilayotgan material xususiyati va hajmi; o‘quvchilarga tashkiliy-
pedagogik ta’sir ko‘rsatish: o‘quvchilarning bilim olishga qobiliyatlari va ta’lim 
vaqtiga bog‘liq; 
Ta’lim tamoyillari - Ta’lim yamoyillari o’quv jarayonining umumiy maqsadlari 
va qonuniyatlariga binoan uning mazmuni, tashkiliy shakl va metodlarini belgilab 
beruvchi boshlang’ich qoidalardir. 
Ta’limni insonparvarlashtirish – uning mazmuni, tamoyillari, shakl va 
metodlarini yangilash, ularning o‘zaro aloqasi va birligini ta’minlash orqali 
shaxsni har tomonlama shakllantirish va rivojlantirishga yo‘naltirish.
Ta’limning ilmiylik tamoyili – o‘quvchining o‘quv materialidagi 
qonuniyatlarni aks ettirishi, tushunishi va o‘zlashtirishi uchun to‘g‘ri shart-sharoit 
yaratish maqsadi uchun zarur ahamiyat kasb etadi. Bu tamoyil ta’lim mazmunini 
zamonaviy fan va texnika rivojlanish darajasi, jahon sivilizatsiyasi to‘plagan 
tajribaga mos kelishini ifodalaydi.