Mirzo Ulug`bek nomidagi O`zbekiston Milliy Unversiteti Jizzax filiali Amaliy matematika fakulteti tabiiy va iqtisodiyot fanlar kafedrasi

Davlat bosh islohotchi bo'lishligj tamovili. Bu tamoyil, awalo, umumbashariy 
qadriyatlardan kelib chiqadi. Zero, I. Karimov «O'zbekiston bozor munosabatlariga 
o'tishning o'ziga xos yo'li» nomli risolasida yozganidek, jahon tajribasi iqtisodiyotni davlat 
yo'li bilan tartibga solib turish zarurh'gini ko'rsatdi; buning ustiga torn ma'noda o'zini o'zi 
tartibga solib turadigan bozor yo'q, hamma davrlarda davlat o'z mavqeyiga ko'ra 
iqtisodiyotga ta'sir etib kelgan. Ammo bozor iqtisodiyotiga o'tish barcha mamlakatlarda bir 
xil kechmaganidek, davlatning yetakchilik roli ham har xil kechadi. O'zbekiston ijtimoiy 
jihatdan yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotini quradi, bunda davlat tartibga solib turuvchi rol 
o'ynashi muqarrardir. 
Bu savolga Prezidentimizning bir qator asarlari va chiqishlarida aniq javoblar 
mavjud. Birinchidan, eski tuzum parchalangan, yangi jamiyat hali to'la qurilmagan bir 
sharoitda «iqtisodiyotni boshqarishni qo'ldan chiqarib yuborish, uning taraqqiyotini o'z 
holiga tashlab qo'yish mumkin emas»; ikkinchidan, bozor iqtisodiyotiga o'tish boshlangan 
davrda respublikamiz aholisining turmush darajasi nisbatan past, u o'zini o'zi himoya qila 
olmaydi. Bunday sharoitida davlat kerak, u o'tish davrida aholi manfaatlarini himoya qilish 
uchun milliy daromadni qayta taqsimlash vositasida unga tayanch bo'ladi; uchinchidan, 

---

bozor iqtisodiyotini qurish g'oyat qiyin vazifa, ayniqsa, iqtisodiyoti nochor va tarkibiy 
tuzilmasi biryoqlama bo'lgan mamlakatda. 
Bozor munosabatlarining qaror topishi davrida «davlat islohotlar jarayonida faol 
ishtirok etishi, uning tashabbuskori bo'lishi, islohotni izchillik va qat'iylik bilan amalga 
oshirish shart». Davlatning bu boradagi yetakchiligi shundaki, u yangi iqtisodiyotga tezroq 
va katta qiyinchiliklarsiz o'tishga yordam beradi, islohotlarning asosiy yo'nalishlarini ishlab 
chiqadi, islohotlarni amalga oshirish dasturini tuzadi va ularni amalga oshirishning 
iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy vositalarini belgilaydi. Islohotlar konsepsiyasi muallifi Islom 
Karimov bu masalada shunday qat'iy fikrni aytadi: «. . davlat islohot jarayonining barcha 
bosqichlarida yetakchi o'rinda turishi, bu jarayonning markazida bo'lishi shart». Darvoqe, 
bugun bu tamoyilning naqadar to'g'ri ekani MDH davlatlaridagina emas, butun dunyo 
miqyosida e'tirof etilmoqda.