Modul. Fanga kirish. Texnologik jarayonlarni boshqarishda hisoblash texnikasining roli

Paketlar kommutatsiyasi 
Paket – bu uzunligi (xajmi) fiksirlangan (qatiy belgilangan) va uzatishga 
mo’jallangan ma’lumot to’plamidir. Paketlar komutsiyasi-bu keng tarmoqlarda 
(masalan , Internet) elektron xabarlarni paketlarga ajratib kerakli manzillarga eng 
qisqa yo’llar (mashrut yoki trafik) orqali jo’natishga asoslangan texnalogiyadir. 
(Keng tarmoq yoki WAN-bu katta muddadga tarqalgan tarmoqdir). Bu 
texnologiyalarning afzalligi shundan iboratki u tarmoqdagi katta hajmdagi trafikdan 
samarali foydalanishga imkon beradi. Uzatuvchi kompyuter, anqrog’i undagi 
komunikatsion qurulma va programmalar malumotlarni paketlarga ajratadi.
Multipleksirlash: komunikatsiya samaradorligini oshirish. 
Komunikatsiya liniyalarni shar qanday kompyuter yoki terminalga nisbatan 
kattaroq qismga ega .Bu liniyalardan matbuot saqlash uchun foydalanish qimmatga 
tushishi mumkunligi sababli turli komunikatsiya qurilmalarining bir vaqtda bitta 
liniyadan foydalana olishlari ayni samaraliroq bo’lardi. Bu jarayon Multipleksirlash 
deyiladi. Multipleksirlash - bu ko’p signallarni bir vaqtda bitta komunikatsiya kanali 
orqali uzatishdir. Multipleksirlashni amalga oshirish uchun uch tur-dagi qurilmalar 
kerak: Multipleksor, konsentrator va FEP.

---

126 
Multipleksor. Bu turli past tezlikdagi uzatishni yagona yuqori tezlikdagi 
uzatishga birlashtiruv-chi qurilmadir . Modemiga qarab, yagona aloqa liniyasi 32 ta 
yoki ko’proq qurilmalarni ulash mumkin. Uzatuvchi multipleksor turli qurilmalar 
uzatayotgan ma’lumotni birlashtirib bitta liniya orqali katta tezlikda uzatadi. Qabul 
qiluvchi multipleksor esa qabul qilingan xabarni saralaydi va kerakli qurilmalarga 
ajratib uzatadi.
Konsentrator. Konsentratorlar ham multipleksor kabi bir nechta qurilmalarga 
bitta kommunikat-siya liniyasidan foydalanishga imkon beradi. Ammo 
multipleksorlardan farqli bo’laroq, konsen-trator ma’lumotni vaqtincha saqlash 
qurilmasiga yig’adi.