Modul Pnevmoniyalar

Bemor shikoyatlari: Kasallik belgilarini shartli ravishda ikkita katta guruhga bo‘lish mumkin: umumiy intoksikatsiya va bronx-o‘pka. Birinchi guruhga isitmalash, qaltirash, bosh og‘rishi, umumiy va mushaklarda holsizlik, ikkinchi guruhga ko‘krak qafasida og‘riq, yo‘tal, hansirash, balg‘am ajralishi va boshqalar kiradi.
O’choqli pnevmoniya klinik-morfologik nuqtai nazardan bo‘lakli pnevmoniyadan farq qiladi. Unda yallig‘lanish o‘chog‘i kichik va bir nechta segmentlarni shikastlanishi bilan kechadi. Organizmning giper yoki normergik reaksiyasi xos bo‘lib, yallig‘lanish asta-sekin shakllanadi va tomirlar o‘tkazuvchanligi buzilishi yaqqol namoyon bo‘lmaydi. Ekssudat shilliqli yoki shilliqli - yiringli va jarayon mayda, kam hollarda yirik bronxlarda kuzatiladi hamda bronx va o‘pka to‘qimasi zararlanishi ko‘rinishida bo‘ladi (11 – jadval). Shuningdek, bemorda bo‘lakli pnevmoniyaga xos bo‘lgan yallig‘lanish jarayonining aniq bosqichlari kuzatilmaydi.
11 - jadval
Bo‘lakli (krupoz) va o‘choqli pnevmoniyalarning qiyosiy xarakteristikasi

Belgilari	Bo‘lakli (krupoz) pnevmoniya	O’choqli pnevmoniya
Patogenetik xususiyatlari
Shikastlanish hajmi	Bo‘lak, segment	Bitta yoki bir nechta bo‘lakcha, segment va ko‘plab yallig‘lanish o‘choqlari bo‘lishi mumkin
Yallig‘lanishning tarqalishi	Bevosita alveola to‘qimasi	Bronxlardan yallig‘lanish o‘pka parenximasiga o‘tadi
O’pka bo‘lagining respirator zonasida tezkor tipdagi sezuvchanlik reaksiyasi	Xarakterli	Xarakterli emas
Bronxlardagi yallig‘lanish jarayoni	Xarakterli emas	Xarakterli
Nafas yo‘llari o‘tkazuvchanligi	Buzilmagan	Buzilgan, mikroatelektaz paydo bo‘lishi mumkin
Plevraning yallig‘lanishi	Deyarli doim	Faqat yuza yallig‘lanish o‘chog‘ida
Morfologik o‘zgarishlarni bosqichma - bosqich rivojlanishi	Xarakterli	Xarakterli emas
Ekssudat xarakteri	Fibrinoz	Shilliq – yiringli, shilliqli
	Klinik xususiyatlari
Kasallik boshlanishi	O’tkir, to‘satdan qaltirash bilan tana harorati ko‘tarilishi va ko‘krak qafasida og‘riq	Asta-sekin, O’RVI, o‘tkir traxeobronxit yoki surunkali bronxit qo‘zishidan keyin
Ko‘krak qafasida og‘riq (plevral)	Xarakterli	Kamdan-kam, yallig‘lanish o‘chog‘i yuza joylashganda
Yo‘tal	Avval quruq, keyin zangsimon balg‘am ajralishi	Boshlanishidan ko‘p, shilliq-yiringli balg‘am ajralishi
Intoksikatsiya belgilari	Yaqqol	Kam darajada
Xansirash	Xarakterli	Kamdan kam
Perkutor tovushning to‘mtoqligi	Jigarlanish bosqichida yaqqol	Kam darajada, ba’zan yo‘q
Auskultatsiya	Quyilish va tuzalish bosqichida susaygan vezikulyar nafas, jigarlanish bosqichida bronxial nafas	Kasallik davomida susaygan vezikulyar nafas
Qshimcha nafas shovqinlari	Quyilish va tuzalish bosqichida krepitatsiya, jigarlanish bosqichida plevraning ishqalanish shovqini	Mayda pufakchali nam xirillashlar
Bronxofoniya bo‘lishi	Xarakterli	Xarakterli emas

Pnevmoniyalarni tashhislashda quyidagi klinik-laborator va asbobiy tekshirish belgilariga etiborni qaratish lozim:

• 
  Kasallikni tana harorati ko‘tarilishi bilan, o‘tkir boshlanishi;
  
• 
  To‘satdan boshlangan yo‘tal bilan gemorragik yoki yiringli xarakterdagi balg‘am ajralishi;
  
• 
  Oldin bo‘lmagan chegaralangan perkutor tovushning to‘mtoqlanishi va auskultatsiya belgilari (susaygan nafas, bronxial nafas, krepitatsiya, mayda pufakchali jarangli nam xirillashlar, plevraning ishqalanish shovqini);
  
• 
  Leykotsitoz yoki kam hollarda leykopeniya bilan neytrofillarning chapga siljishi;
  
• 
  Rentgenologik belgilar - oldin kuzatilmagan o‘choqli yallig‘lanish infiltrati;
  

Pnevmoniyaga chalingan yoki unga shubha qilinganda bemorlar quyidagi qo‘shimcha tekshirishlardan o‘tishlari kerak.