Molekulasida efir guruxi saqlovchi biologik faol moddalar

2- jadval
Murakkab efirlarning ishlatilish soxalari

HCOOC2H5	Etilformiat, rom essensiyasi
CH3CH2CH2COOC2H5	Etilbutirat, ananas essensiyasi
CH3CH2CH2COOCH2CH2CH(CH3)2	Izoamilbutirat, nok essensiyasi
(CH3)3CHCH2COOR	Alkilizovaeratlar, olma essensiyasi
CH3COOCH2C6H5	Benzilatsetat, jasmin essensiyasi

Malon efiri-199 ^oC da qaynaydigan hushbo‘y hidli rangsiz suyuqlik. Malon efiri molekulasida faol metilen guruhi mavjud bo‘lganligi uchun C-H kislota xossasiga ega.

Natriy etilat ishtirokida etil spirti muhitida malon efiri natri dietilmalonat hosil qiladi. Ushbu birikma oson alkillanadi, atsillanadi va boshqa elektrofil reagentlar bilan reaksiyaga kirishadi.

Malon efiri galogenlanadi, nitrozolanadi. Organik sintezda karbon kislotalar, geterotsiklik birikmalar olish uchun ishlatiladi.

Masalan alkilmalon efirlari gidroliz qilinganda alkilmalon kislotalari hosil bo‘ladi. Ular o‘z navbatida oson dekarboksillanib monokarbon kislotalarga aylanadi.

Ftal kislotasining murakkab efirlari rangsiz suyuqliklar bo‘lib, suvda erimaydi. Sulfat kislotasi ishtirokida ftal angidridi va tegishli spirtdan olinadi.

Diallilftalat-polimer kompozitsiyalar tayyorlashda qo‘shimcha sifatida, hamda poivinilxlorid, alkid smolalar uchun plastifikator sifatida ishlatiladi.
Dibutilftalat- polivinilxlorid, nitrotsellyuloza, poliakrilatlar va sintetik kauchuklar uchun asosiy plastifikatorlardan biri. Dibutilftalat hasharotlarni haydovchi vosita (repellent) sifatida ham ishlatiladi.
Dioktilftalat-plastifikator va repellent sifatida ishlatiladi.
Poliefirlar- dikarbon kislotalar yoki ularning angidridlari va ko‘p atomli spirtlar (glikollar va glitserin) dan olinadigan polimerlardir. Tereftal kislotasining dimetil efiri va etilenglikoldan polietilentereftalat polimeri olinadi. Ushbu polimerdan to‘qimachilik sanoatida keng qo‘llaniladigan sintetik tola-lavsan (terilen) tayyorlanadi.
Malein angidridi va glikollardan malein kislotasining poliefirlari-polimaleinatlar olinadi. ushbu polimerlar plastik shisha tayyorlashda bog‘lovchi sifatida ishlatiladi. Polimaleinatlarda qo‘shbog‘lar borligi uchun “tikilgan” strukturali polimerlar ham hosil qila oladi.



Ftal angidridi glikollar, glitserin yoki pentaeritrit bilan poliftalatlar-alkid smolalari hosil qiladi. Glitserin bilan reaksiya natijasida gliftal smolalari, pentaeritrit bilan esa pentaftal smolalari hosil bo‘ladi.



Alkid smolalari ko‘pincha boshqa komponentlar, masalan to‘yinmagan yog‘ kislotalari va ularning efirlari qo‘shib modifikatsiya qilinadi. SHunday yo‘l bilan quriydigan alkid smolalari olinadi.
Alkid smolalari loklar va bo‘yoqlar tayyorlashda va linoleum ishlab chiqarishda bog‘lovchi sifatida ishlatiladi.
Butirolakton-204 ^oC da qaynaydigan rangsiz suyuqlik bo‘lib, butandiol-1,4 va tetrgidrofuranni katalitik okisdlab yoki qahrabo angidridini selektiv qaytarib olinadi. Butirolakton erituvchi sifatida va organik sintezda xosh ashyo sifatida ishlatiladi.