Moliyaviy aktivlar daromadliligini

t
= DIV
t-1
(1+g) 
yoki DIV
t
= DIV
0
 (1+g)
t
. 
Bunday holatda aksiya qiymati quyidagicha aniqlanadi: 
Koʻrish mumkinki, n→∞ sababli kvadrat qavs ichidagi ifoda r˃g boʻlganda 
(1 + g)/(r – g) miqdorga intiladi: 
Shunda doimiy oʻsish modeli quyidagi koʻrinishga keladi: 
Misol koʻrib chiqamiz. 
Yuqoridagi misol boʻyicha dividendlarning doimiy oʻsishi yillik 5 foiz 
boʻlishi kutilyapti. Boshqa shartlar oʻzgarmaganda aksiya qiymatini aniqlang. 
Eslatib oʻtish kerakki, nollik oʻsish modeli doimiy oʻsish modelining g=0 
boʻlgandagi alohida holati hisoblanadi. 
Doimiy oʻsish modelida investitsiya daromadliligi quyidagi formula orqali 
aniqlanadi: 
Agar oldingi misolda aksiyaning bozor bahosi 35 birlik boʻlsa, boshqa shartlar 
oʻzgarmagan holatda uning daromadliligi quyidagicha boʻladi: 
Gordon modeli aksiyalarni baholashda oddiy yondashuv boʻlsa ham, uning 
qoʻllanilishi boʻyicha qator cheklovlar mavjud. Bunda birinchi cheklov uzoq muddat 
davomida (mohiyatiga koʻra muddatsiz ravishda) dividendlarning bir xil sur‘atda 
oʻsishi haqidagi faraz bilan bogʻliq. Korxonaning koʻrsatkichlari, xususan foyda 
miqdorining bir xil sur‘atda oʻsishi aniq emas va amaliyotda koʻpchilik 
korxonalarda bunday farazlar oʻz isbotini topmaydi. Ikkinchi cheklov barqaror 

---

oʻsish sur‘atini belgilashda kuzatiladi. Umumiy holda barqaror oʻsish sur‘atlarini 
belgilashda oʻrtacha tarmoq koʻrsatkichi bilan muvofiqlashtirish yoki farqli 
jihatlarni asoslash talab etiladi. 
Umuman Gordon modelini barqaror moliyaviy siyosatga va tarmoq boʻyicha 
oʻrtacha oʻsish sur‘atlariga yaqin oʻsishga erishayotgan aksiyadorlik jamiyatlariga 
nisbatan qoʻllash maqsadga muvofiq. 
Dividendlarni diskontlashning eng umumiy va reallikka yaqin modellaridan 
biri oʻzgaruvchan oʻsish modeli hisoblanadi. 
Bunday modelni amalga oshirishning mumkin boʻlgan yondashuvlarini 
quyidagi rasmda keltiramiz (17-rasm) 
17-rasm. Oʻzgaruvchan oʻsish modeli 
 
Yuqoridagi rasmda koʻrib turganimizdek, oʻzgaruvchan oʻsish modelini 
qoʻllash investorga korxona rivojlanishining mos davri uchun mumkin boʻlgan 
oʻsish sur‘atlarini yoki uning qonuniy asoslangan oʻzgarishlarini aniqlash imkonini 
beradi. Korporativ moliyani boshqarish nazariyasi va amaliyotida oʻzgaruvchan 
oʻsish modelining xususiy holatlari sifatida ikki yoki uch davrli model keng 
qoʻllaniladi. 
Ikki davrli oʻsish modelida qandaydir T davrgacha dividendlarning oʻzgarishi 
aniq bir ob‘ektiv qonuniyatlar bilan bogʻlanmagan. Lekin T davr boshlangandan 
soʻng ular g doimiy koeffitsient bilan oʻsadi. 
Shunda investor DIV
1
, DIV
2
, ..., DIV
T
 dividendlar belgilanishi, shuningdek, T 
davrning ham prognozini amalga oshirishi lozim. Bu holatda aksiyalar boʻyicha 
toʻlovlar oqimi ikki qismga: T davrgacha va T davrdan keyingi dividendlarga 
ajratiladi. Mos ravishda aksiya qiymati V ikkala toʻlovlar oqimlari qiymati 
yigʻindisiga teng boʻladi: V=V
t
+V
t+1
. 
Mazkur holatda V
t
 miqdori T davrdan oldin dividend toʻlovlarining berilgan 
r stavkasi boʻyicha diskontlangan summasini oʻzida aks ettiradi. T davrdan keyingi 

---

toʻlovlar oqimi doimiy koeffitsient bilan oʻzgartirilishi nazarda tutiladi. Uning 
qiymati V
t+1