сынықшы.
Шылық//шилик
аффикси
атлықларға
жалғанғанда:
дийханшылық,
бақсышылық. Келбетликлерге жалғанғанда: жуўапкершилик. Рәўишлерге:
молшылық кемшилик, модаль сөзлерге: мүмкиншилик баршылық.
Лық//лик аффикси атлық, келбетлик, санлық ҳәм рәўиштен атлық жасайды:
етикшилик, қамыслық, ағалық, аўызлық, бирлик, төртлик.
Хана қосымтасы атлық сөзге жалғанып бирнәрсеге арналған орынның атын
аңлатады: отынхана, шайхана, ғәллехана.
Зар қосымтасы атлықтан бирнәрсениң жасайтуғын, өсетуғын орнына
байланыслы, сөздиң көплигин, моллығын билдиреди: гүлзар, интизар, көклемзар.
Нама қосымтасы атлықларға жалғанып белгили ҳүжжет атларын билдиреди:
шәртнама, ўәсиятнама, әдепнама.
Атлық жасаўшы өнимсиз қосымталарға төмендеги аффикслер киреди:
Гек, деў, ын, еке, ғай, аң, ең. Мысалы: илгек, тозаң, қудағай.
Фейилден атлық жасаўшы аффикслер: ма//ме, ба//бе, па//пе, мақ//мек, бақ//бек,
пақ//пек, ыў//иў, ыш//иш, ақ//ек, ық//ик, ыс//ис, ша//ше ғақ//гек, қақ//кек,
қыш//гиш, қын//кин мық, дақ, маш, ўыл, дық, аффикслери төмендеги мәнидеги
атлықларды жасайды. Ба//бе, ма//ме, па//пе аффикслеринен аўқат түрлери: жарма
қарма, аўрыў түрлери: ысытпа, қурал әспаб атлары: қырма, тырма, орын атлары:
бөлме жасалады.
Мақ//мек аффикси де түрли мәнидеги дөренди атлықларды жасайды: оймақ,
қаймақ, батпақ т.б. Басқа қосымталар да дөренди атлықларды өнимли жасайды ҳәм
бул аффикслер жәрдеминде жасалған дөренди атлықлар мәниси бойынша оғада ҳәр
қыйлы. Қарақалпақ тилиндеги дөренди атлықлар еликлеўишлерден де жасалады.
Ылды//илди, ық//ик, ап, ең, ың, ир, ыр аффикслери көриниске ҳәм сеске еликлеўиш
сөзлерге жалғанып төмендегидей дөренди атлықларды жасайды: гүўилди, быжық,
Do'stlaringiz bilan baham: |