Morfologiya yunoncha morfos

2. Narsa-buyum oti yasovchi qo
’shimchalar: (asosan, fe’ldan ot yasaydi) 
-k, -ak: kurak, pirpirak,varrak -q, -oq: taroq, o
’roq
-ma: to
’qima, bo’g’ma, bosma  -ik, iq: teshik, chopiq 
- um: unum, yutum, uy+um=uyum  -uq: uchuq, yutuq
-noma: 
taklifnoma - m 
–im: to’plam, kiyim, tishlam 
- machoq: berkinmachoq, tortishmachoq 
- don :
qalamdon, tuzdon 
 
- (u) v, -(o) v:
yozuv, saylov 
- in (-un, -on)
yig
’in, tugun, to’zon
- ildoq:
shaqildoq 
- ak (oq) :
qarsak, qaldiroq, varrak 
- a:
sharshara, jizza 
- qoq (-kak, -gak): botqoq, eshkak, ilgak 
- dak (- doq): 
yugurdak, qovurdoq 
- chiq:
yopinchiq, suyanchiq 
- chak:
kemirchak 
- iz (-miq):
bo
’g’iz; bulamiq 
- mish:
o
’tmish, qilmish 
- kilik (-gilik): ichkilik, ko
’rgilik 
- cha:
qizilcha, olcha 
- ka:
yo
’lka
- moq: 
quymoq (ovqat turi), chertmak (o
’yin) 

-gich (-kich, -qich, -g
’ich): tishkovlagich, ko’rsatgich, qisqich, chizg’ich 

---

- gi (-ki, -qi, -g
’i, -g’u): supurgi, tepki, tutaqi, chalg’i, sachratqi, tuyg’u 
- qin (-qun, g
’in, -g’um): to’lqin, yong’in, uchqun, yulg’un 
- t (-it, -at, ot): qurt, chiqit, o
’lat, ko’chat, sizot 
-lik : darslik, kundalik 
3. O
’rin-joy otlari yasovchi qo’shimchalar: 
- zor: 
gulzor, paxtazor, olmazor 
- iston:
O
’zbekiston, guliston 
- loq:
o
’tloq, toshloq 
- goh:
saylgoh, o
’yingoh, manzilgoh 
- xona: oshxona, choyxona 
- obod:
Yunusobod, Yangiobod 
4. Faoliyat-jarayon otlari yasovchi qo
’shimchalar: 
- lik: ezmalik 
- im: terim 
- chilik: g
’allachilik 
- iq: chopiq 
- garchilik: serobgarchilik 
- um: unum 
 
5. Mavhum ot yasovchi qo
’shimchalar: 
- lik:
bolalik, birlik, do
’stlik, mustaqillik
- liq: otaliq, borliq 
- ch:
sevinch, quvonch, tayanch, ishonch 
- inch: qo
’rqinch 
- garchilik: odamgarchilik, og
’aynigarchilik - at (-ot): madaniyat, tashviqot 
- chilik: kamchilik, dehqonchilik 
- i: suyunchi 
- v (-uv): undov, uquv 
- sh(-ish): qurilish, emlash 
II. So
’zlarni qo’shib, juftlash yo’li bilan ot yasash (sintaktik yoki kompozitsion) 

Qo
’shma otlar va ularning yasalishi 
ot+otdan: qo
’lqop, laylakqor, o’qilon, temiryo’l 
sifat+ otdan: ko
’ksomsa, qizilurug’, ko’ksulton 
ot+sifatdan: gulbeor, oshko
’k 
son+otdan: sakkizoyoq, uchburchak 
ot+fe
’ldan: o’rinbosar, beshiktevratar 
fe
’l+fe’ldan: iskabtopar, olibsotar 
Juft otlar va ularning yozilishi 
yaqin ma
’noli so’zlardan: uy-joy, qosh-ko’z, qog`oz-qalam, ota-ona,amma-xola 
sinonim so
’zlardan: oziq-ovqat, or-nomus, izm-ixtiyor, baxt-saodat, kuch- quvvat 
antonim so
’zlardan: tun-kun, ost-ust, savol-javob, o’t-suv, yer-ko’k 
butun bo
’lak so’zlarini ifadolovchi: tog’-tosh, vaqt-soat, oy-kun, idish-tovoq, gap-so’z 
III. Turkumdan turkumga ko
’chish orqali ot yasash (semantik) 
sifatdan otga ko
’chish: o’g’il (bola) ayol (kishi) 
fe
’ldan otga ko’chish: kelajak bizniki 
juft fe
’llar otga ko’chadi: keldi-ketdi, oldi-sotdi, qo’ydi-chiqdi 

---

IV. So
’zlarni takrorlash yordamida ot yasash 
lik-lik (ko
’kat)
xola-xola (o
’yin) 
pot-pot (mototsikl) 
yor-yor (qo
’shiq) 
Otlarning tuzilishi jihatdan turlari 
1) sodda otlar: 2 ga bo
’linadi 
a) tub sodda otlar: gul, tosh, kitob 
b) yasama sodda otlar: gulchi, ishchi 
2) qo
’shma otlar: belbog’, oybolta 
3) qisqartma otlar: UzMU, AQSH 
4) juft otlar: ota-ona, kun-tun 
5) takroriy otlar: yor-yor, non-pon 
Eslatma: Otlarning egalik, kelishik shakllari ismlarning munosabat shakllari kabi 
bo
’ladi.