Tovushli linzalar, tovush tarkaladigan muxitdagi tezligidan fark kiluvchi tezlikka ega bulgan materiallardan foydalaniladi. Masalan, suyuklikdan iborat bulgan muxitga muljallangan tovushli linzalar plastmassalardan tayyorlanadi.
Optikadagiga uxshash, tovushli oyna va linzalarga bir - biriga karama - karshi bulgan talablar kuyiladi.
Tovushli oynalar ultratovushli to’lqinlarni iloji boricha tula kaytarish xususiyatiga ega bulishlari kerak.
SHuning uchun oynaga muljallangan moddaning to’lqin karshiligi
<<rS>> muxitning to’lqin karshiligidan <<r2i2>> juda kup marta katta bulishi zarur.
R2°2 1
u — g-2 2 >> j
Rx^1
Aksincha, tovushli linzalar ultratovush to’lqinlari uchun juda xam tinik bulishi kerak. SHu sababli, linzalar uchun ishlatiladigan moddalarning to’lqin karshiligi muxit karshiligiga iloji boricha teng bulishi kerak, ya’ni u= 1.
Ultratovushlarning to’g’ri chiziqli tarkalishi konuniga asosan, ularni defektoskopiya va ultratovushli lokatsiyada kullaniladi.
Kuchli ultratovushlar xosil kiladigan tovush bosimining amplitudasi katta bulgani tufayli, suyuklikda kavitatsiya xodisasi paydo bo’ladi, ya’ni uzluksiz ichki uzilishlar xosil bo’ladi va yukolib turadi. Natijada, suyuklikda makroorganizmlar va kattik jismlarning parchalanishiga olib keladi.
G az, suyuklik va kattik jismlarda ultratovushlarning tarkalishi va yutilishiga bog’liq tajribalarni kuzatish orkali moddalarning tuzilishi, termodinamik xususiyatlarini, molekulyar
197
jarayonlar kinetikasi, uzaro ta’siri, moddaning issiklik sigimi elastikligi va boshkalarga tegishli konuniyatlarni urganish mumkin.
Epik xonalarda, devorlar orasidagi masofa kichik bulgani uchun, devordagi kaytgan tovush (exo), asosiy tovush bilan kushilishi mumkin.
Ikkita muxit chegarasida tovush fakat kaytishi emas, balki yutilishi xam mumkin, chunki to’lqin bosimi energiyasining bir qismi kaytishi, kolgan qismi muxitga utib tartibsiz molekulalar xarakat energiyasiga aylanishi mumkin.
Nazorat savollari
Do'stlaringiz bilan baham: |
