To’lqin nima?
^anday to’lqinlarni bilasiz?
To’lqinlarning tarkalish tezligi kanday fizik kattaliklarga bog’liq?
To’lqin siljish tenglamasiningdifferensial kurinishini yozing?
To’lqinlarning fazaviy va guruxli tezligini tushuntirib bering.
To’lqinlarni kushing. Superpozitsiya prinsipi kanday bo’ladi?
Turgun to’lqinlar va ularning tenglamasi kanday kurinishda bo’ladi?
Elektromagnit to’lqinlarni xosil bulishi va differensial tenglamasi kanday kurinishda bo’ladi? Ularni tarkalish tezligini xisoblang. Umov-Poyting vektorini tushuntirib bering.
194
VI Bob. AKUSTIKA
59 - §. Akustika
Tovush to’g’risidagi ta’limot akustika deb ataladi. Inson va xayvonlarning tovushni sezishining sababi xavo yoki boshka elastik muxitda tarqalayotgan elastik to’lqinlarning eshitish organlariga ta’siridir. Bu elastik to’lqinlar manbai tebranayotgan jismlardir. Tebranayotgan jism uz atrofida tebranayotgan muxit zarrachalarining siyraklashishi yoki kuyuklashishini xosil kiladi. Zarrachalarning siyraklashishi va kuyuklashishi, muxitning elastikligi sababli, unda tarkalib, tovush to’lqinlarini xosil kiladi.
Tovush to’lqinlari, odatdagi mexanik to’lqinlarga uxshab, sferik yoki yassi frontga ega bulishi mumkin. Tovush to’lqinlari gazli, suyuklik va kattik muxitlarda tarkalishi mumkin. Gaz va suyukliklarda ular buylama to’lqin shaklida bo’ladilar, kattik jismlarda buylama va kundalang to’lqin shaklida bo’ladilar.
Tovush uzining kuchi, balandligi va tembri bilan tavsiflanadi. Tovushning kuchi yoki jadalligi to’lqin tarkalishi yunalishiga perpendikulyar bulgan birlik yuza kesimidan uzatilayotgan to’lqin energiyasi mikdori bilan aniklanadi. To’lqin uzatayotgan energiya to’lqin amplitudasining va chastotasining kvadratlariga proporsional bulgani uchun, tovush kuchi xam shu kattaliklarga proporsionaldir.
g 1.2 2
I - - A o ro (59.1)
bu erda A to’lqin amplitudasi, O - to’lqinningssiklik chastotasi, r - muxit zichligi, o - to’lqin tarkalishining fazaviy tezligidir.
Misol uchun, chastota uzgarmas bulganda, amplituda ikki marotaba kuchayadi, tovush jadalligi esa bir marotaba oshadi. XBT da tovush
Do'stlaringiz bilan baham: |
