Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali “fizika” fanidan 5-mustaqil ishi bajardi shoxjaxon Komilov qabul qildi

Erkino’qlar.

Aylanmaharakatniharakterlovchifizikaviykattaliklar

• 
  Aylanmaharakatdaquyidagifizikkattaliklarmavjud
  
• 
  Burchakteklik,burchakli tezlanish,inersiyamomenti,impulsmomenti,kuchmomenti,chastasa,davrkabibirnechakattaliklarmavjudbo’labi.Bizhozirbirnechaaylanmaharakatdadoirholatlarvakattaliklarbilantanishibchiqamiz.
  

KUCH MOMENTI

• 
  Kuchmomenti – bujismnibiroroʻqatrofidaaylantiruvchikuchningoʻlchovi. Chiziqlikinematikadakuchjismningtezlanishisababchisiboʻlsa, aylanmaharakatdakuchmomentiburchaktezlanishningsababchisihisoblanadi.
  
• 
  Kuchmomentivektorkattalikdir. Kuchmomentiningyoʻnalishitaʼsiretuvchikuchningyoʻnalishigabogʻliq.
  

INERSIYA MOMENTI

• 
  Jism massasiniaylanisho’qigachabo’lganmasofaningkvadratigako'paytmasigaaytiladi.
  
• 
  Inersiyamomenti I harfibilanbelgilanadi. r radiusliaylanaboʻylabharakatlanayotgan m massalijismninginersiyamomentiquyidagi formula orqalitopiladi:
  
• 
  I = mr^2
  
• 
  shubilanbirga, inersiyamomentining SI dagibirligi : kg*m^2
  

IMPULS MOMENTI

• 
  O’qqanisbatanimpulsmomеntiskalyarkattalikbo’lib, nuqtaganisbatanimpulsmomеntiesavеktorkattalikdir. Moddiynuqtalartizimining biror nuqtaning O nuqtaganisbatan impulsmomеnti dеbmazkurtizimdagiayrimmoddiynuqtalarningo’sha O nuqtaganisbatanimpulsmomеntlariningvеktoryig’indisigaaytiladi:
  
• 
  L=mvr=mwr^2=Iw
  

AYLANAYOTGAN O’QNING KINETIK ENEGRIYASI

• 
  Kinetikenergiyagaquyidagichata’rifberishmumkin.Mmassalitinchturganjismga V tezlikberishuchunbajarilganishkinetikenergiyanima’nosiniberadi.Aylanmaharakatdaesachiziqlitezliko’rniga burchaktezlikni,massanio’rnigaesainersiyamomentiniqo’yamiz. E=Iw^2/2