Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti g. Tulenova, D. Sagdullaeva

87
 
Najmiddin Kubroning vatanparvarlik, xalqparvarlik haqidagi falsafiy 
ta’limoti shunchaki quruq so’z, shior, g’oya bo’lib qolmasdan uning shaxsiy 
hayotida ham o’zining to’la tasdig’ini topgan. Yoshi yetmish oltiga chiqqan 
bo’lishiga qaramay Najmiddin Kubro Xorazm himoyasi uchun mug’ullarga qarshi 
jangga kiradi va shahid bo’ladi. Ular paytida u bir mo’g’ul askarining kokili 
(sochi)ni shunday mahkam ushlab oladiki, vafotidan keyin o’n kishi ham uning 
qo’lidan kokilni ayirib ololmaydilar. Oxiri o’sha kokilni kesishib, qo’ldan 
ajratadilar. 
Tasavvuf falsafasi XIV asrda naqshbandiya ta’limotida yanada rivojlanadi. 
Bahouddin Naqshband asos solgan suluk naqshbandiya deb ataladi. Naqshband 
so’zi u buyuk zotning laqablari bo’lib, matoga gul — naqsh solishni bildiradi. 
Hazrat 
Bahouddin 
Naqshband 
kishilar 
hayotida 
go’shanishinlik, 
xilvatchilik — tarkidunyochilikda hayot kechirsin degan xulosa chiqarmaydi, 
balki shu dunyoda, tabiatda shod va hurram yashash kerak deydi. Bu narsa uning 
fikricha, xudoni, kelajakni unutib qo’yishga olib kelmasligi lozim. U jamiyatdan, 
insonlardan ajralgan holda yashash, yakkalikda kuch kechirish, xilvatxonalarda 
maskan qilib olib hayot kechirish inson uchun nomaqbul deb biladi, hurram hayot 
kechirishga da’vat etadi. Undan tashqari Bahouddin «kishi zoxirida odamlar bilan, 
botinadi (ichdan) esa xudo bilan bo’lishi kerak», - deydi. O’z qo’l kuchi bilan, o’z 
mehnati bilan, o’z mehnatidan olinadigan daromad bilan kun kechirish, tirikchilik 
o’tkazishni targ’ib va tashviqot qilgan. 
Shunday qilib, islom dini singari tasavvuf falsafasi ham oda har doim 
xushyor bo’lishga, harom yo’llardan uzoq, yurishga, insofli-tavfiqli bo’lishga, 
o’zidan yaxshi iz qoldirishga mlarni iymon, odob-axloq, diyonat, madaniyat, 
ma’naviyat va ma’rifatga da’vat etgan. Odamzodni hech qachon yomon yo’lga 
boshlamagan. Odam bolasini undagan. 
«Ko’hna tariximizning qaysi davrini eslamaylik, din har doim odamlarni o’z-
o’zini idora etishga, yaxshi xislatlarini ko’paytirib, yomonlaridan halos bo’lishga 
chorlagan. Har bir insonga, oila, jamoa, mintaqa, bir so’z bilan aytganda, 

---