Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti g. Tulenova, D. Sagdullaeva
Download 4.43 Mb. Pdf ko'rish
|
Z0m2Y3xIsiTPCBv4SIeXYLrHBdo5K7T8Eh3vfQpX
|
210
oshiriladi. Ko‘rinib turibdiki, ziddiyatlarni hal etishning xususiyati va yo‘llarini to‘g‘ri tushuna bilishlik amaliy faoliyatimizda to‘g‘ri mo‘ljal olishga imkon beradi. Miqdor va sifat o‘zgarishlarining bir-biriga o‘tish qonunining olamni falsafiy anglashdagi ahamiyati. Miqdor o‘zgarishlarning sifat o‘zgarishlariga o‘tish qonuni falsafaning asosiy qonunlaridan biridir. Bu qonunning mohiyati shundan iboratki, narsa va hodisalardagi sezilarli bo‘lmagan miqdoriy o‘zgarishlar asta-sekin to‘plana borib, taraqqiyotning ma’lum bir bosqichida me’yorni buzadi va sakrash yo‘li bilan tub sifat o‘zgarishlariga olib keladi. Moddiy olamdagi xilma-xil narsa va hodisalar bir-biridan o‘z sifati bilan ajralib turadi. Sifat — narsalarning ichki muayyanligi bo‘lib, boshqa narsalardan ajratib turadigan xossa, belgi, xususiyatlarining birligidir. Sifat narsa qanday bo‘lsa, uni shundayligicha aniqlab beradi. Narsalarning sifati esa ularning xossalari orqali namoyon bo‘ladi. Xossa narsa sifatining boshqa narsalar bilan o‘zaro aloqadorligidagi tashqi namoyon bo‘lishidir. Biz narsalarning ichki sifatini ma’lum bir xossalarda namoyon bo‘lishi orqali bilamiz. Har bir narsa ko‘plab xossalarga, ya’ni asosiy va ikkinchi darajali xossalarga ega bo‘ladi. Masalan, metall zichliq siquvchanlik, issiqlik o‘tkazuvchanlik, cho‘ziluvchanlik kabi xossalarga ega. Sifat — jismning barcha xossalarini birgalikda bog‘lovchidir. Demak, sifat narsaning umumiyligini, yaxlitligini, uning nisbiy barqarorligini, bir-biriga o‘xshashligini ifodalaydi. U keng ma’noda narsalarning turli-tuman xossalari yig‘indisidir. Lekin sifat va xossa aynan bir xil ma’nodagi tushunchalar emas. Sifatning o‘zgarishi muqarrar sur’atda xossaning o‘zgarishiga olib keladi, biroq xossaning o‘zgarishi har doim sifatning o‘zgarishiga ta’sir etavermaydi, ayrim xossalar narsalarning sifatiga ta’sir etmasdan yo‘q bo‘lib ketishi mumkin. Sifat predmetning doimiyligini, nisbiy barqarorligini ifoda etadi. Har bir narsa muayyan sistemada bir-biri bilan bog‘liq, bo‘ladi. Narsa qaysi bog‘lanishlar sistemasiga kirsa, shu sistemaga bog‘liq ravishda turli sifatlarga ega bo‘ladi. Chunonchi, «stol» muayyan tabiiy materialdan, ya’ni daraxtdan yasalgan |
