Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti g. Tulenova, D. Sagdullaeva

357
 
munosabatlarning qaror topishi uchun imkoniyat yaratdi. Jamiyat boyligini ishlab 
chiqarish kishilar orasidagi munosabatlar taraqqiyotiga olib keldi. 
4. Jamiyatning tarkibida jiddiy o’zgarishlar kuzatila boshlandi. Jamiyatning 
ijtimoiy tarkibida xilma-xil sinflar, ijtimoiy guruhlar, tabaqalar shakllandi. 
5. Sivilizatsiyaning eng muhim belgisi jamiyat hayotini tashkil etish va 
boshqarish bilan bog’liq. Boshqaruvning jamoa usulidan farqlanuvchi maxsus 
boshqaruv – davlat hokimiyati shakllandi. 
6. Sivilizatsiya jamiyatning asosi, subatomi hisoblangan oila va oilaviy 
munosabatlarning takomillashuviga olib keldi. 
7. Sivilizatsiya ma’naviy madaniyat takomili bilan bevosita bog’liq. 
Yozuvning kashf qilinishi ajdodlar bilimlari va tajribalarini avlodlarga meros 
sifatida qoldirish imkoniyatini berdi. Yozuv sivilizatsiyaning muhim omili bo’lib 
hisoblanadi. 
Sivilizatsiya umumbashariy ahamiyatga molik murakkab ijtimoiy hodisa va 
bu hodisa jamiyatlar taraqqiyotida namoyon bo’ladi. 
Hozirgi zamon sivilizatsiyasi jamiyatlar taraqqiyotida yangi sifat bosqichi 
mavjudligi bilan xarakterlanadi. Hozirgi zamon sivilizatsiyasi o’zida jahon 
miqyosida 
kechayotgan 
globallashuv 
jarayonlari, 
yangi 
axborotlashgan 
jamiyatning shakllanishi bilan bevosita bog’liq. 
 
7.8. Madaniyat jamiyat taraqqiyotining qudratli ma’naviy kuchi 
 
Jamiyat taraqqiyotida xususan komil inson ma’naviyatini shakllantirishda 
madaniyat katta ahamiyat kasb etadi. Madaniyat lotincha «cultura» atamasidan 
olingan bo’lib, parvarish qilish, ishlov berish ma’nosini bildiradi. Mumtoz lotin 
tilida madaniyat yerni parvarish qilish, ishlov berish ma’nosida ishlatib kelingan. 
Keyinchalik, eramizdan avvalgi 45 yili Rim notig’i, mashhur faylasuf Sitseron 
madaniyat atamasini aqlga ishlov berish ma’nosida ishlatgan. Uning fikricha, 
dehqon yerga ishlov bergani kabi inson ongi, aqliga ham ishlov berib turish zarur. 

---