Muhandislik geologik tadqiqotlar

Sinish. Mineral yorilganda, sindirilganda hosil 
bo’lgan yuzaning shakli (tekis yoki notekisligi) 
mineralning sinish xossasi deb ataladi. Sinishning, 
g’udur ko’rinishi - kvarts, opal va boshqa minerallarda 
ko’zga tashlanib, chig’anokning ichki yuzasini eslatadi.
Cho’qirtosh 
sinishda 
- 
mineralning 
singan 
yuzasidan - tikan chiziqli yo’llar hosil bo’ladi (asbest, 
kremniy, minerallari). Changli sinish - singan yuzada 
mayda chang zarralari yopishib qolganga o’xshaydi. 
Yaltiroqligi. Minerallarning sirtiga tushgan yorug’likni ma’lum darajada 
qaytaradi va ularning ko’rinishi, shunga ko’ra, sirtlari xira, boshqalariniki esa 
5.4-rasm. 
Minerallarning 
birikish turi 

---

33 
yaltirab turadi. Minerallarning yaltiroqligi bo’yicha quyidagi ko’rinishlari bor: 
metalsimon, shishasimon, sadafsimon, yog’li va och qul rang tusdagi yaltiroqlidir.
Rangi.  Tabiatdagi minerallar rangi turli xil ko’rinishda uchraydi. Masalan, 
misning hamma suvli birikmalari yashil yoki ko’k rangda bo’ladi (malaxit, azurit). 
Minerallarning rangi ba’zan ikki xil rangni qo’shilishidan hosil bo’lgan rangda 
ham tovlanishi mumkin. Ularning rangiga tarkibida qo’shilgan begona aralashma 
ham ta’sir ko’rsatishi mumkin. Bularga Fe, Ni, Ti, Ca, Cu va boshqalar bo’lib, oz 
miqdorda bo’lsa ham, mineral rangini o’zgartirishi mumkin.

---

34 
6. TOG’ JINSLARINI HOSIL QILUVCHI ASOSIY MINERALLAR 
ТOG’ JINSLARI HAQIDA UMUMIY MA’LUMOT 
Ko’pchilik minerallar tarkibida asosan kislorod, qumtuproq, alyuminiy,
temir, kal’tsiy va boshqa kimyoviy elementlar uchraydi. Minerallarning kimyoviy 
tarkibi bo’yicha quyidagi guruhlarga bo’linishi mumkin;