Mundarija kirish; Art terapiya tushunchasi va mohiyati

O
ʻ
ziga past baho berish. Statistik maʻlumotlarga koʻra, 
odamlarning 70 % dan koʻproqi oʻzini past baholash va oʻziga 
ishonmaslikdan aziyat chekmoqda. 
Amaliy izoterapiya mashqlari orqali har kim oʻz qadr-qimmatini 
sezilarli darajada oshirishi va oʻziga ishonishi mumkin. Bundan tashqari 
quyidagi muammolari bilan ishlashi mumkin: 
• 
Xatti-harakatlar bilan muammolar. 
• 
Munosabatlar muammolari yoki boʻlmasa oilaviy muammolar. 
• 
Surunkali stress va psixosomatik kasalliklar. 
Bundan tashqari izoterapiya mashgʻulotlari ijodiy salohiyatni ochib 
berishga yordam beradi va insonda yangi resurslar va imkoniyatlarni 
ochadi. 
Izoterapiya darslari ham individual konsultatsiyalarda, ham guruh 
mashgʻulotlarida, seminarlarda oʻtkaziladi. Mijozning talabiga (yoki 
mashgʻulot mavzusiga) qarab, psixolog izoterapiya sohasidagi maxsus 
mashqlar va topshiriqlarni beradi. 
Barcha vazifalar bajarilgandan soʻng, ikkinchi muhim bosqichga - 
ong osti tortib olishga muvaffaq boʻlgan material va maʻlumotlarm tahlil 
qilish va tushunishga oʻtadilar. Ushbu bosqichda mijozlar koʻpincha 
oʻzlarining shaxsiy tushunchalarini izohlaydilar. 
Ushbu bosqichda mijozlar oʻzlarining shaxsiy tushunchalariga ega 

---

71 
boʻlib oʻz muammolarini tushunib boshlashadi, bu esa ularga eng katta 
yordam qoʻlini choʻzadi. 
Psixolog yordamida mijoz oʻz muammolarini hal qilish yoʻllarini 
koʻrishni va tushunishni boshlaydi, baʻzan esa rasmlarni yaratish 
jarayonida oʻz muammolarini osonlik bilan hal qilishi ham mumkin. 
Izoterapiya mashgʻulotlaridan soʻng mijozlar oʻzlarining chizilgan 
rasmlarini saqlashlari kerak boʻladi. 
Izoterapiya boʻyicha bitta mashgʻulot yoki maslahat ham yangi 
ijobiy tajriba benshi va bilmagan odamga nimanidir ochib berishi mumkin. 
Izoterapiyaning boshqa psixoterapiya ishlaridan afzalliklari: deyarli 
har bir kishi (yoshidan qatʻiy nazar) izoterapevtik ishda ishtirok etishi 
mumkin, bu undan hech qanday vizual yoki badiiy mahorat talab qilmaydi. 
Izoterapiya bu asosan ogʻzaki boʻlmagan aloqa vositasidir. Bu, 
ayniqsa, nutqi yaxshi boʻlmaganlar, oʻz tajribalarini ogʻzaki tasvirlash 
qiyin bolganlar uchun juda qimmatlidir. 
Vizual faoliyat odamlarni yaqinlashtirishning kuchli vositasidir. 
Aloqalarni oʻrnatish qiyin boʻlgan, oʻzaro begonalashgan vaziyatlarda juda 
muhimdir. 
Tasviriy sanʻat mahsulotlari insonning kayfiyati va fikrlarining 
obyektiv dalilidir, bu ularning holatini baholash, tegishli tadqiqotlar 
oʻtkazish uchun foydalanishga imkon beradi. 
Izoterapiya - bu oʻzini erkin ifoda etish vositasidir, insonning ichki 
dunyosiga ishonch, bagʻrikenglik va eʻtibor muhiti nazarda tutiladi. 
Izoterapiya ishlari koʻp hollarda odamlarda ijobiy his-tuygʻularini 
uygʻotadi, befarqlik va tashabbus yetishmovchiligini yengishga, faol 
hayotiy pozitsiyani shakllantirishga yordam beradi. 
Izoterapiya mashgʻulotlari quyidagi muhim pedagogik muammolarni 
hal qilishga imkon beradi: 
• 
Taʻlimiy 
• 
Tuzatish 
• 
Psixoterapevtik 
• 
Diagnostik 

---

72 
Oʻzaro munosabatlar - bolalar toʻgʻri muloqot, hamdardlik va 
tengdoshlari va kattalar bilan hurmatli munosabatlarni oʻrganadigan tarzda 
quriladi. Bu shaxsning axloqiy rivojlanishiga hissa qoʻshadi. Oʻqituvchi 
bilan ochiq, ishonchli, xayrixoh munosabatlar rivojlanadi. 
Ilgari deformatsiyaga uchragan boʻlishi mumkin boʻlgan “men” 
imidji muvaffaqiyatli tuzatiladi, oʻzini oʻzi qadrlash yaxshilanadi, xatti- 
harakatlarning yetarli bo`lmagan shakllari yoʻqoladi va boshqa odamlar 
bilan oʻzaro aloqa usullari oʻrnatiladi. Shaxsiyatning emotsional-irodaviy 
sohasini rivojlantirishda baʻzi og’ishlar bilan ishlashda yaxshi natijalarga 
erishiladi. 
Sogʻaytiruvchi effekt ijodiy faoliyat jarayonida hissiy iliqlik va 
xayrixohlik muhiti yaratilishi tufayli erishiladi. Psixologik qulavlik, 
xavfsizlik, quvonch, muvaffaqiyat hissi vujudga keladi. Natijada 
hissiyotlarning davolovchi salohiyati safarbar qilinadi. 
Art terapiya bolaning rivojlanishi va individual xususiyatlari haqida 
maʻlumot olishga imkon beradi. Bu uni mustaqil faoliyatda kuzatish, uning 
qiziqishlari va qadriyatlarini yaxshiroq bilish, ichki dunyosini koʻrish, 
shuningdek, 
maxsus 
tuzatishga 
toʻgʻri 
keladigan 
muammolarni 
aniqlashning toʻgʻri usuli. 
Sinflar davomida shaxslararo munosabatlarning tabiati va 
jamoadagi har birining haqiqiy mavqei, shuningdek, oilaviv vaziyatning 
oʻziga xos xususiyatlari osongina namoyon boʻladi. Izoterapiya koʻp 
tomonlama diagnostika qobiliyatiga ega, uni proeksion testlar deb 
tasniflash mumkin. 
Izoterapiya 3 ta fan - psixologiya, psixiatriya va sanʻatshunoslikni 
oʻz ichiga oladi. 1872-yilda ruhiy kasallarning ahvoli yomonlashganda 
ularda 
ushbu 
usulni 
qo`llashni 
boshlashdi. 
Ammo 
ahvollari 
barqarorlashishi bilanoq, bemorlar darhol boʻyashni toʻxtatdilar. Psixiatr 
M. Simon va shifokor A. Arde usul asoschilari hisoblanadi. 
Art terapiya atamasining oʻzi rassom Adrian Xill tomonidan 1938- 
yilda fanga kiritilgan. Birozdan keyin, Ikkinchi jahon urushi tugaganidan 
soʻng, natsistlar kontslagerlarida omon qolgan bolalar bilan ishlashda art 

---

73 
terapiya usullari qoʻllanildi. Oʻshandan beri texnika keng tarqaldi va 
butunlay mustaqil boʻlib qoldi. Keyinchalik bu gʻoyani psixologlar R. 
May, K Rojers, A. Maslou ommalashtirishdi. Ularning fikriga koʻra, har 
bir inson oʻzini oʻzi anglashini osonlashtirish uchun chiqarilishi kerak 
boʻlgan koʻplab noaniq qobiliyatlarga ega.