Mundarija kirish; Art terapiya tushunchasi va mohiyati

Ertakterapiya usullari 
Ertak bilan ishlashning bir necha usullari mavjud: 
• 
Qissaning aytilishi. 
• 
Ertak chizish. 
• 
Erkatterapiyali tashxis. 
• 
Ertak yozish. 
• 
Qoʻgʻirchoqlar yasash. 
• 
Ertakni belgilash. 
Ertakni aytish va tuzish metodi 
Har qanday hikoya qilish oʻz-oʻzidan terapevtikdir. Buni oʻqish 
emas, balki hikoya qilish yaxshidir, chunki terapevt mijoz bilan 
maslahatlashish jarayonida nima sodir boʻlishini kuzatishi mumkin. 
Terapevt va bola birgalikda ertak yaratishi mumkin, bir vaqtning 
oʻzida uning butun yoki alohida elementlarmi dramatizatsiya qiladi. Bola 
oʻz-oʻzidan ertak tuza oladi 
Ertakni davom ettirish va uni bola tomonidan aytib berishni 
mustaqil ixtiro qilish, odatda, bolaning xatti-harakatida belgilanmaydigan, 
shu bilan birga unda harakat qiladigan oʻz-oʻzidan hissiy koʻrinishlarini 
ochib berishga imkon beradi. 
“Ertak chizish” metodi 
Bundan keyin ertakni chizish, koʻrgazma qilish yoki uni dastur 
sifatida taqdim etish maqsadga muvofiqdir. Rangli karton, plastilin bilan 
chizish yoki ishlash, mijoz oʻziga tegishli boʻlgan hamma narsani, his- 
tuygʻu va fikrlarni oʻzida mujassamlashtiradi. 
Tasvir sifati muhim emas. Kuchli his-tuygʻular bilan bola yoki 
kattalar chizmalarida har xil hayvonlar, olov yoki quyuq ranglarni koʻrish 
mumkin. 
Rasm chizish uchun qalam bilan ishlash yaxshiroqdir (agar siz 

---

oʻzingizning his-tuygʻularingizni chizishingiz kerak boʻlsa, maxsus 
narsalarni chizsangiz, akvarelda chizishingiz kerak). 
Qoʻgʻirchoqlar yasash usuli 
Ertakterapiyaning asosiy usullaridan biri bu qoʻgʻirchoqlar yasash 
hisoblanadi. Ertakterapiyada qoʻgirchoqni tayyorlash jarayoni muhim 
ahamiyatga ega. 
Qoʻgʻirchoqning har qanday ishlab chiqarilishi meditatsiya turidir, 
chunki qoʻgʻirchoqni yasash jarayonida shaxs oʻzgarishi kuzatiladi. Shu 
bilan birga, bolalar tasavvur va diqqatni jamlash qobiliyatini 
rivojlantiradilar. Qoʻgʻirchoqni tayyorlash jarayonida mijozlarga loyiha, 
identifikatsiya yoki almashtirish mexanizmlari kiradi, bu ularga maʻlum 
natijalarga erishish imkonini beradi. 
Psixoanalitik nazariya nuqtayi nazaridan qoʻgʻirchoqlar insonning 
instinktiv energiyasi qaytariladigan narsalar rolini oʻynaydi. 
Qoʻgʻirchoq yasash va uni manipulyatsiya qilish muammoni 
anglash, uni oʻylash va yechimini topishga olib keladi. 
Qoʻgʻirchoqlar manipulyatsiya siz asab taranglikni yengillashtirish 
imkonini beradi. 
Bir qator psixologlarning fikriga koʻra qoʻgʻirchoqlar yoki 
oʻyinchoqlardan foydalanganda, ular bilan barcha manipulyatsiyalar 
oldindan ishlab chiqilishi kerak: 
* 
nutq tovushlarini bevosita bolaga yoʻnaltirish kerak, 
* 
diksiya yetarli ovoz kuchi bilan aniq boʻlishi kerak; 
* 
ovoz va nutqni xaraktermng ichki xususiyatlariga moslashtirish 
kerak; 
*psixologning barcha harakatlari aytilgan gaplar mazmuniga, 
ularning intonnatsiyasiga mos kelishi kerak. 
Qoʻgʻirchoqlardan foydalanish orqali quyidagi muammoni hal 
mumkin: 
1. 
Hissiy barqarorlik va oʻz-oʻzini tartibga solishga erishish. 
2. 
Muhim ijtimoiy koʻnikmalarni, ijtimoiy oʻzaro munosabatlar 

---

tajribasini egallash. 
3. 
Muloqot koʻnikmalarini rivojlantirish. 
4. 
Oʻz-oʻzini anglashni rivojlantirish. 
5. 
Dagʻal va mayda motorikani rivojlantirish. 
6. 
Ichki nizolarning hal etilishi. 
7. 
Qoʻrquvlarni oldini olish va tuzatish. 
8. 
Nutqning rivojlanishi. 
9. 
Kasallikka qarshilikning ichki mexanizmlarini qidirish. 
10. 
Oilaviy munosabatlarni tuzatish. 
11.Oʻgʻil va qizlarning psixologik shaxsini shakllantirish. 
Ertakni aytib berish jarayonida diagnostik samaraga erishish: 
* 
Ertaklarning obrazli olami bolaga ertakning xarakteri bilan 
aniqlash imkonini beradi, 
* 
Bola hikoya qilinayotgan hikoyadagi fikr va kechinmalarini 
xarakterdagi fikr va kechinmalar bilan birlashtiradi va ular haqida gapiradi, 
* 
Bolaning kattalarning savollariga bergan javoblari bolaning 
hozirgi hissiy holati va vaziyatni yanada rivojlantirish haqidagi tasavvurlari 
haqida xulosa chiqarishga imkon beradi. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, ertakterapiya boʻyicha 
mutaxassis psixologik-pedagogik ertaklarning har xil turlarini yozishga, 
mijoz muammosiga metafora yoza olishga, ertak, qum kartinalarini talqin 
qilish malakasini egallashga, turli xil qoʻgʻirchoqlar bilan ishlashga, 
mijozga qoʻshilib unga ergashishga tayyor boʻlishi kerak.