Mundarija kirish I- bob asosiy qism I fuqaro muhofazasi tushunchasi, fanning predmeti, maqsadi va vazifalari

bilan bog„liq bo„lgan halokatli oqibatlarning oldini olish hamda ularni 
bartaraf etish chora-tadbirlari to„g„risida» gi 201- sonli qaroridir. 
Qarorda ko`rsatilishicha, respublika davlat hokimiyat organlari tabiiy ofatlar 
xavfini kamaytirish va ularning oqibatlarini tugatish bora- sida muayyan tajriba 
orttirganlar. Shu bilan birga har yili sel, toshqin, o`pirilish va ko`chkilar tufayli 
yuzaga keladigan favqulodda vaziyatlar katta vayronagarchiliklarga sabab bo`ladi, 
respublika xalq xo`jaligiga jiddiy zarar etkaziladi, ba‘zan esa odamlarning o`limiga 
sabab bo`ladi. Masalan, qaror qabul qilingan vaqtda respublikada 400 ga yaqin aholi 

---

yashash joylari va 300 dan ortiq xalq xo`jaligi ob‘ektlari xavfli zonalar da joylashgan 
edi. 
Sel, toshqin oqimlarini talofatsiz oqizib yuborish, ko`chki hodisa- larining 
oldini olish va ularning oqibatlarini bartaraf etish maqsadida Vazirlar Mahkamasi 
quyidagicha qaror qabul qildi: «Joylarda tabiiy ofatlarning oldini olish va ularning 
oqibatlarini tugatish, shuningdek, odamlarning to`liq xavfsizligini ta‘minlash 
bo`yicha ishlarni tashkil etish uchun shaxsiy javobgarlik viloyatlar, shaharlar, 
tumanlar hokim- lari, vazirliklar, idoralar, korxonalar va tashkilotlar rahbarlarining 
zimmasiga yuklansin». 
Qarorda O`zbekiston Respublikasi Davlat geologiya qo`mitasi tax- min 
etilayotgan tabiiy ofatlarni kataloglashtirish va pasportlashtirish asosida oldini olish 
chora-tadbirlarining asoslangan tizimini ishlab chi- qishi, selga, ko`chkiga va shu 
kabilarga qarshi chora-tadbirlar birinchi navbatda loyihalashtirilishi lozim bo`lgan 
hududlarni aniqlashi lozimligi alohida ta‘kidlangan hamda turli vazirlik va 
idoralarning vazifalari aniq, ravshan ko`rsatib berillgan. 
Favqulodda vaziyatlar vaziri huzurida har yili vazirliklar, idoralar, 
hokimiyatlar rahbarlari va favqulodda vaziyatlar boshqarma boshliqlari bilan 
toshqin, sel va ko`chki xavfi mavsumiga tayyorgarlik bo`yicha yi- g‘lishlar 
o‘tkaziladi. Favqulodda vaziyatlar vazirligi, Davlat geologiya qo`mitasi, 
Gidrometerologiya Bosh boshqarmasi xodimlari, mahalliy idora rahbarlari 
ishtirokida yer ko`chkisi, suv va sel toshqinlari ro`y beradigan hududlar nazoratdan 
utkaziladi. Masalan,1999 yilda tekshirishlar natijasida baland tog‘ hududlarida 
joylashgan 238 ta xavfli ko‘llar, 46 ming m
2
hududdagi suv va sel toshqinlari 
ro`y bera digan joylar, 27 ming m
2
sel toshqinlarini yigish inshootlari,mingga yaqin 
suv va sel toshqinlari ro`y beradigan daryo,soylar aniqlangan. 
Joylardagi imkoniyatlardan biri muqobil xizmatchilari hisobiga ix- tiyoriy 
avariya-qutqaruv tuzilmalarini tashkil qilish,ularni zarur kiyim- kechak, asbob-
uskunalar bilan ta‘minlash va umuman moliyaviy, mod- diy texnik zahiralarni 
to`plash ishlarini tashkil qilish muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Hal 

---

qilinmagan muammolar qatoriga ko`chki va tosh- qin xavfli hududlaridan 
aholini ko`chirish; sel kelishi holatlarini oldindan bilish; xavfli joylarda yangi 
qurilishga yo`l qo`ymaslik; rahbar xodimlarni va aholini favqulodda 
vaziyatlarga tayyorlash va shu sharoit- larda xavfli joylarda yashayotgan 
aholimizni ijtimoiy himoya qilish maqsadida sug`urta tizimlaridan tula darajada 
foydalanish muammolari kiradi. 
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1996 yil 18 
yanvardagi 32-sonli «O`zbekiston Respublikasida odamlar va