texnologik (bozor jarayonlariga bo'ysunmaydigan iqtisodiy faoliyat natijasida); pul (ishlab chiqarish omillari tannarxining o'zgarishida ifodalanadi). Mavzuga ta'sir darajasi bo'yicha ta'sirlar: chegara; ichki marja. O'zgartirish yoki yo'q qilish usuliga ko'ra: faqat davlat hal qila oladigan tashqi ta'sirlar; tashqi ta'sirni oluvchi va ishlab chiqaruvchi o'rtasidagi muzokaralar natijasida zararsizlantiriladigan ta'sirlar.
1.1. Iqtisodiyotdagi ijobiy tashqi ta'sirlar
Iqtisodiyotdagi ijobiy tashqi ta'sirlarning yana bir misoli shahardagi tarixiy binolarni tiklash bilan bog'liq juda keng tarqalgan vaziyatdir. Aksariyat fuqarolar nuqtai nazaridan, bu go'zallik va me'moriy uyg'unlikdan zavqlanishdir, bu mutlaqo ijobiy omil. Bunday eski binolarning egalari nuqtai nazaridan, tiklash jarayoni faqat jiddiy xarajatlarni keltirib chiqaradi va hech qanday foyda keltirmaydi. Bunday vaziyatlarda shahar hokimiyati ko'pincha tashabbus ko'rsatadi, ta'minlaydi soliq imtiyozlari yoki boshqa yo'l bilan eskirgan binolarning egalarini qo'llab-quvvatlash yoki aksincha, ularni buzishga to'siq qo'yish. Keling, o'sishda ifodalangan va har qanday faoliyat turining tashqi foydasi sifatida qaraladigan "foydalilikning o'sishi" bilan shug'ullanamiz. O‘zining ishlab chiqarish ehtiyojlaridan kelib chiqib, shahar ichida kirish yo‘llari va sifatli avtomobil yo‘llari qurgan yirik korxona bu shahar aholisiga naf keltirdi: ular ham shu yo‘llardan foydalanadilar Ushbu bo`limda biz tashqi ta’sirlar iqtisodiy farovonlikka qanday ta’sir ko`rsatishini o`rganish uchun farovonlik iqtisodiyoti usullaridan foydalanamiz. Bu tahlil nima uchun tashqi ta’sirlar bozorlarni resurslarni samarasiz taqsimlashiga olib kelishini aniq ko`rsatadi 1.2 Tashqi ta'sir uchun to'rtta yo'nalish. Salbiy ta'sirga misol: yirik kimyo sanoati chiqindilarni daryoga chiqaradi. Pastki oqimdagi shisha quyish zavodi pivo tayyorlash uskunalarini qayta ishlash texnologiyasiga etkazilgan zarar yuzasidan sudga da'vo arizasi berdi. Ijobiy ta'sir qo'shni ari asalarichilik va meva fermasining o'zaro manfaati (yig'ilgan asal miqdori va mevali daraxtlar soni o'rtasidagi to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlik).
Do'stlaringiz bilan baham: |