Muqaddima

QORACHIQ VA QORACHIQ REFLEKSI 
Rangdor parda markazidagi nurlarni ko‘z ichiga o
‘
tkazuvchi teshik qorachiq dsyiladi. 
Qorachiq faqat markaziy nurlarni ko
‘
zga o'tkazib, sferik aberratsiyani yo'qotadi va 
to
‘
r pardada ravshan tasvir paydo bo`lishini ta‘minlaydi. Sferik aberratsiya shox 
pardaning chetlariga tushgan nurlarning kuchliroq sinishidan iborat. Bu nurlar to
‘
r parda 
oldidagi nuqtagayig‘ilib, ko
‘
rishni xiralashtiradi. 
Rangdor pardada qorachiq kattaligini o
‘
zgartiradigan muskullar bor. Bulardan biri, 
qorachiqning xalqa muskuh. Bu muskul qisqarganda qorachiq torayadi. Xalqa muskulni 
ko
‘
zni harakatlantiruvchi nerv tarkibidagi parasimpatik tolalar nervlaydi. 
Rangdor pardaning ikkinchi muskuli radial yo
‘
nalishdagi tolalardan iborat. Ularning 
qisqarishi qorachiqni kengaytiradi. Radial muskulni simpatik nerv qoVgatib, qisqartiradi. 
Simpatik nerv tizimining qo
‘
zg
‘
alishiga bog
‘
liq holatlarda (g‘azablanish, qo
‘
rqish, og
‘
riq 
sezish) qorachiq kengayadi. 
Asfiksiya ham qorachiqning kengayishiga olib keladi. Narkoz vaqtida qorachiqning 
kengayib ketishi narkozning juda chuqur darajaga yetgani va hayot uchun xavfli 
asfiksiya rivojlanganidan dalolat beradi. 
Sog
‘
odam ikkala qorachig‘ining kattaliga bir xilda bo`ladi. Bir ko
‘
zning qorachigl 
toraysa yoki kengaysa, ikkinchisi ham torayadi yoki kengayadi. 
Ko
‘
zlar yaqin nuqtaga qaratilganda, qorachiqlar torayadi. 
Oddiy sharoitda yosh odam ko
‘
z qorachig
‘
ining diametri 1,5 mm dan 8 mm gacha 
bo`lishi mumkin. Uning kattaligi yoruglikka bog‘liq. Havo ochiq bolib, quyosh 
charaqlaganda qorachiqlar juda ham torayadi va to
‘
r pardaga xaddan tashqari ko
‘
p nur 
tushishiga yoi qo'ymaydi. Qorong‘ida qorachiqlar maksimal darajada kengayadi. 
Qorachiqning torayib — kengayishi to
‘
r pardaga tushgan nurlar miqdorini 30 marta 
o
‘
zgartirishi 
mumkin. 
Qorachiq 
refleksining 
retseptorlari 
to
‘
r 
pardadagi 
fotoretseptorlardir. 

---

255