Muqaddima

YO‘G‘ON ICHAKDAGI HAZM 
Yo‗gon ichakning anatomik Qismlari ko'richak, ko'tariluvehi chambarichak. ko
‘
ndalang 
chambarichak, tushuvchi chambarichak, S-simon va to
‘
gri ichakdan iborat. Katta yoshli 
odamda uzunligi 15—2,0 m bo‗ladi ENi ichakning boshlanish qismida 7 sm, pastga 
tushuvchi qismida ‗. sm. yo'gon ichak devorida shilliq qavat, shilliq osti qavat, muskul va 
seroz qavatlar ajratiladi. Shilliq qavat serburmali bo'lsada, vorsinkalari yo‗q. Shilliq 
parda epiteliysi bir qavatli, prizmatik ustunsimon epntsliotsitlardan, qadahsimon ek- 
zokrinotsitlardan va juda oz miqdorda uchraydigan endokrinositlardan iborat. 
Shilliq osti qavatda yog
‘
hujayoalari ko‘p bu sohada tomir va nerv chigallari 
joylashgan. 

---

206 
Muskul qavat ichki —aylanma va tashqi — uzunasi silliq muskul tolalardan iborat. 
Muskullarning tashqi qavati uchta tasmacha — teniyalarga yig‘ilgan. Ichakning teniyalar 
oraliqlari muskul tolalari kam bo'lganidan bo
‘
rtib chiqib, gaustralar hosil qiladi. Ikkala 
muskul qavatlar oralig‘ida tolalangan biriktiruvchi to'qima bor. Unda qon tomirlar va 
nerv chigali joylashgan. Tashqaridan yo
‘
gon ichakni seroza qoplagan. 
YO‘GON ICHAK SHIRASI 
Yo
‘
g
‘
on ichakka sekretor, motor va so'rish faoliyatlari xos. Bulardan tashqari, yo'gon 
ichak mikroorganizmlari ximusning tarkibiy qismlariga fermentativ ta‘sir ko'rsatib, 
vitamin va boshqa biologik faol moddalarni sintezlab, makroorganizmnmg modda 
almashinuviga sezilarli darajada aralashadi. Shuningdek, mikroflora egasi orgamzmiga 
morfokinetik va immunogen ta‘sir ko'rsatadi. 
Yo
‘
gon ‘ ichak shirasi mexanik ta'sirot bo`lmaganda oz miqdorda ajraladi. rezina 
naycha yoki ballon yordamida mexanik ta‘sirot ko'rsatilsa, shira ajrahsh - keskin ortadi. 
Yo
‘
gon ichak shirasi suyuq va quyuq qismlardan iborat. Suyuq qismi rangsiz, tiniq, 
ishqoriy muhitga ega. 0
‘
rta hisobda 98,6% suv, 0,63% organik va 0,68% anorganik 
moddalardan iborat. Shiraning quyuq qismi kulrang-sarg‘ish bo`lib, shilliq pai'dadan 
shilinib tushgan epitelial hujayralar, oz miqdordagi limfoid unsurlar va shilimshiqning 
aralashmasidir. Shirada katepsinlar, peptidazalar, lipaza, amilaza, nukleaza, ureaza 
faolligi aniqlanadi. Bulardan ishqoriy fosfataza eng yuqori faollikka ega. 
Yo
‘
gon ichakda shira ajralishi hazm tizimining boshqa qismlaridan keluvchi 
ta‘sirotlarga deyarli bog
‘
liq emas. Mahalliy mexanik ta‘sirot bu jarayonni kuchaytiradi.