Мустақил иш мавзу

Ўргатиш тамойиллари, воситалари ва тренировка
Ўргатиш жараѐнида услублар ва воситалардан фойдаланиш муайян тартибда қўлланиладиган педагогик принциплар асосида амалга оширилади. Ушбу принциплар қуйидагилардан иборат: илмийлик, онглилик ва фаоллик, мунтазамлик ва узвий боғлиқлик, мутаносиблик ва мувофиқлик, мукаммаллик ва узлуксизлик, “енгилидан оғирига”, “ўтилгандан ўтилмаганига”, “оддийдан мураккабга”, умумий ва махсус тайѐргарлик бирлиги. Мазкур педагогик принципларни қўллаш тартиби, хусусиятлари ва услубий кўрсатмалар 2-жадвалда ѐритилган.
2-жадвал
Ўргатиш жараѐнида қўлланиладиган умумий ва махсус педагогик принциплар

Т/р	Ўргатиш тамойиллари	Принципларни қўллаш хусусиятлари ва услубий кўрсатмалар
1	Илмийлик	Ўргатишда болалар ѐши жинси, жисмоний ва психофункционал имкониятлар эътиборга олиниб, машқлар меъѐрланади. Натижа тестлар ѐрдамида илмий таҳлил қилинади
2	Онглилик ва фаоллик	Ўргатилаѐтган малака (ҳаракат)ларга онгли тасаввур этилиши зарур, ўргатишда болалар фаоллиги таъминланиши лозим
3	Мунтазамлилик ва узвий боғлиқлик	Босқичма-босқич ўзлаштирув такомиллашув ва мукаммаллашув таъминланади
4	Мутаносиблик ва мувофиқлик	Машқлар мураккаблик ва юклама салоҳияти (ҳажми, шиддати, йўналиши, такрорланиши ва муддати) жиҳатларидан шуғулланувчи имкониятига мос бўлиши даркор
5	Мукаммаллик	Техник жиҳатдан тўғри ўзлаштирлган малакалар такомиллашув асосида турғун ва барқарор даражага кўтарилади
6	Узлуксизлик	Йилдан-йилга ўргатиш ва такомиллаштириш жараѐни мураккаблашиб бориши даркор, узилишларга йўл қўйиш салбий натижаларга олиб келади
7	“Енгилидан оғирига”	Ўзлаштиришга лойиқ енгил юкламалар прогрессив йўналишда, лекин “тўлқинсимон” шаклда кучайтириб борилиши керак
8	“ Ўтилганидан ўтилмаганига”	Шуғулланувчи ўзлаштирган (унга таниш бўлган) машқлардан яъни машқларга ўтиш, ўргатиш самарадорлигин оширади
9	“Оддийдан мураккабга”	Энг оддий машқларни ўргатиш ва такомиллаштириш давомида секин-аста мураккаблаштириб борилиши лозим
10	Умумий ва махсус тайѐргарлик бирлиги	Ўргатиш ва такомиллаштириш жараѐнида жисмоний техник-тактик ва психофункционал тайѐргарлик бирлиги, уларни ўзаро боғлиқлиги таъминланиши зарур

Волейболда ҳам бошқа спорт турлари каби ўргатишнинг асосий воситаси жисмоний машқлар ҳисобланади. Улар жуда турли-тумандир. Шунинг учун улар маълум бир ўргатиш босқичидаги қўйилган вазифаларни ҳал этишдаги ўрни бўйича туркумланади. Бундай туркумланишга волейболчиларнинг мусобақа фаолияти асос қилиб олинган. Шунга боғлиқ ҳолда машқлар икки катта гуруҳга ажратилади: асосий ѐки мусобақа ва ѐрдамчи ѐки тренировка.