Mustamlaka mamlakatlari va xalqlariga mustaqillik berish deklaratsiyasi

Uchinchi savol –Икки фуқароликнинг афзалликлари ва камчиликлари нимада?
Bipatrid -ikki davlat fuqaroligiga ega bo‘lgan shaxs
Ikki fuqarolik eng ko‘p uchraydigan holat. Bu holat faqatgina qaysidir ikki davlatning qonunchiligida ikki fuqarolikka ruxsat berilgan bo‘lsa, faqat mazkur ikki davlat fuqarolariga tegishlidir. Ammo ikki fuqarolikka ega bo‘lgan jismoniy shaxslarga bir qator qulayliklar mavjud bo‘lgani bilan noqulay holatlar ham, ya’ni turli kolliziyalar yuzaga keladi. Uning sabablari ikki davlat tomonidan jismoniy shaxs uchun nafaqat huquqlar, balki majburiyatlar ham mavjudligidir. Masalan, harbiy xizmatni ado etish, soliq to‘lovlarini amalga oshirish va hokazo. Shuning uchun ham ko‘pchilik davlatlar bipatrizmga qarshilik bildiradi. 1930-yilgi Fuqarolik bo‘yicha qonunchilikdagi kolliziyalarning ba’zi masalalari bo‘yicha Gaaga konvensiyasida ikki fuqarolikka qarshilik bildirilib, bir fuqarolikning afzalligi haqida bayon qilingan. Bundan tashqari 1930-yilgi Ikki fuqarolikda harbiy majburiyatlar bo‘yicha Gaaga protokolida ikki yoki undan ortiq fuqarolikka ega bo‘lgan shaxs eng ko‘p istiqomat qiluvchi davlatda harbiy xizmat majburiyatini ado etadi va boshqa fuqaroligi bo‘lgan davlatda harbiy xizmatdan ozod etiladi deb ta’kidlangan. Turli davlatlar qonunchiligi o‘rtasida yuzaga kelgan fuqarolik masalalari bo‘yicha kolliziyalar sababli jismoniy shaxs umuman
fuqaroliksiz bo‘lib qolishi ham mumkin.
Ma’lum ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, mafkuraviy va boshqa sabablarga ko‘ra ikki fuqarolik instituti dunyoning qator davlatlari, masalan, Angliya, Armaniston, Bangladesh, Belorusiya, Germaniya, Isroil, Rossiya, Fransiya va Lx)tin Amerikasining Ba'zi mamlakatlarida tan olinadi. Ko‘pfuqarolik, bir tomondan, davlat uchun ma’lum ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy afzalliklar yaratsa, ikkinchi tomondan, individning huquqiy maqomini tartibga solishning qulayligini buzadi va jamiyatdagi boshqa shaxslaming bipatridlar bilan munosabatlarida
salbiy aks etishi mumkin. Bipatrid o‘zi fuqarolikka ega bo'lgan davlatlaming qonunlariga asosan huquqlardan foydalanishga haqlidir. Bir vaqtning o'zida, u ikki tomonlama majburiyatlarga ham ega bo'ladi. Bunday huquqiy munosabatlar doirasida kolliziyalar paydo bo'lishi mumkin. Bu esa huquqiy, siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy xarakterdagi davlatlararo muammolarga olib keladi Ko'pmcha bipatrid unga fuqarolik bergan davlatlarning har ikkalasiga nisbatan o'z majburiyatlarini teng ravishda bajara olmaydi. Bu bilan u majburiyatlarini kamroq bajargan davlatni kamsitadi. O'z navbatida, bu davlatlardan biri bipatridning o'zini kamsitishi mumkin.
19. Анклав ва экслав нима? Мисоллар келтиринг. Анклавлар ва эксклавларга эга бўлишнинг оқибатлари қандай?
Davlat hududining quruqlik kengligi faqat quruq er
kengligidan iborat bo‘lishi mumkin, yoki suv havzalari bilan
chegaralangan bo‘lishi mumkin, ba’zi hollarda esa boshqa biron davlat
hududi bilan ajratilgan bo‘lishi ham mumkin (anklav). Anklav hududi
tegishli davlat “anklav” iborasi o‘rniga “eksklav” iborasi ishlatiladi.
“Anklav” iborasini esa boshqa davlatlar qo‘llaydi.
Anklav – boshqa bir davlatning hududi ichida har tomonidan o‘ralgan va dengizga
chiqish imkoni bo‘lmagan ikkinchi davlatning hududi. Dengizga chiqish
imkoniyati bo‘lgan anklavlar – yarim anklav deb ataladi.
Anklav misolida Italiyada joylashgan Vatikanni keltirish mumkin.