Mustaqil ish mavzulari Qoraqalpoqg‘iston geologiyasiga umumiy geografik ta'rif

14-Mavzu: Qoraqalpog‘istoning ichki rayon o‘zgachaliklari
Qoraqalpog`iston hududini iqtisodiy rayon sxemasida o`rganish xalq xo`jaligining shakllangan tiplariga mos uziga xos olimlar yordamida shuningdek, o`zimizning ko`p yillik tadqiqot ishlarimizning natijalari asosida amalga oshirildi. Buning uchun hozirgi zamon iqtisodiyyoqilg’ii boshqarishda to`plangan tajribalar va mamlakat miqyosida yuritilayotgan mintaqaviy siyosat, bozor iqtisodiyyoqilg’iing talablariga mos ishlab chiqarish ko`chlarining hududiy tarkibini takomillashtirish, ayniqsa, boshqariladigan milliy iqtisodiyotni rivojlantirishdagi infratuzilmani ko`chaytirish masalalari hisobga olindi. Bu esa muayan darajada Qoraqalpog`iston Respublikasi hududida yangi ishlab chiqarish majmualarini yaratishga, aholi joylarini, shuningdek, qishloq xo`jaligini ishlab chiqarishga ixtisoslashgan yangi mintaqalarning shakllanishiga imkon beradi. Hammaga ma`lumki, hozir Qoraqalpog`istonning iqtisodiyoti tarkibi agrar-industrial yo`nalishga ega. Shunga qaramasdan respublika hududida sanoat, qishloq xo`jaligi yo`nalishdagi yaylov chorvachiligiga ixtisoslashgan mintaqalar va rayonlar ko`zga toshlanmoqda. Bu respublika hududida shakllangan ishlab chiqarish tarmaqlari va ularning o`ziga xos xusshuyatlari, shuningdek respublika hududida ishlab chiqarish ko`chlarining tarkibiy tuzilmasini o`zlashtirishdagi ko`p yillik tajribalarimizni hisobga olib Qoraqalpog`iston Respublikasi hududini kuyidagi tabiiy-iqtisodiy rayonlarga ajratishga imkon beradi. Shimoliy rayon, Janubiy rayon, Shimoliy rayon, Orol rayoni va atrofdagi chul rayonlarida kelgshuda shakllanadigan Ustyurt gaz-kimyo, neft` sanoati majmuasi, Qizilqum agrosanoat majmuasi, Qoratog` metallurgiya va tog`-kon sanoatli rayonlariga bo`linadi.
Shunday qilib, yangidan shakllanadigan Ustyurt, Qizilqum, Qoratog` istiqbolli hududlar qatoriga kiradi va ularna xalq xo`jaligi maqsadlarida natijali foydalanish faqat Qoraqalpog`iston uchungina emas, balki O`zbekiston Respublikasi miqyosida eng muhim muammolarni hol etishga respublika iqtisodiy salohiyaningi mustaxkamlashga yordam berishi so`zsiz. Yuqorida ko`rsatilgan, ayniqsa shimoliy rayon, janubiy rayon, shimoliy rayon va Orolbo`yi rayoni ishlab chiqarish ixtisosi, tabiiy-iqtisodiy resurs muammolari va xo`jaligining ixtisoslashish yo`nalishlari bo`yicha bir-biriga mos bo`lsada, iqtisodiy rayon sifatida shakllanishiga ta`sir etadigan asosiy omillarni hisobga olib, har bir rayonga mos o`ziga xoslikni ajratdik. Bulardan Nukus-Taxiatosh-Xo`jayli sanoati tuguniga yaqin joylashgan hududlar industrial-agrar turqumdagi rayonlar deb qabu qilindi, chunki uning sanoat mahsulotlari ishlab chiqarishdagi ulushi 57-59 %dan yuqoriroqdir. Qolgan rayonlar mo`ayan darajada bir tipli, agrosanoatli rayonlar qatoriga kiradi. Ularda yillik tayyorlangan mahsulotlarning struktura-sidasanoat mahsuloti 14-25 %dan ortmaydi.