Muxammadjonova g. M., Hamdamova n. A. Enzimologiya

 
2.3 Ureaza preparatini ajratib olish 
Kerakli asbob va uskunalar: kofe maydalagich, Byuxner voronkasi, farfor 
hovoncha, 500 ml kolba, vakuumda filtrlash uchun moslangan kolba, zajim bilan 
rezina trubkasi, soya urug’i, petroliy efiri, mochevina (1%), fenolftelein (1% 
spirtli), natriy gidroksidi (10%), Nessler reaktivi (ilovani ko’ring). 
Ishning borishi: 100 gm quruq soya urug’ini kofe maydalagichda ikki 
marotaba kukun holatigacha keltiriladi va havonchada yaxshilab ishqalaniladi. 

---

119 
Hosil bo’lgan un 500 ml konussimon kolbaga joylashtiriladi va 10-15 daqiqa 
yog’sizlantirish uchun 200 ml petroley (yoki deitil) eferi bilan chayqatiladi (kolba 
probka bilan yopilmaydi, olovfan saqlanish kerak). Cho’kma Byuxner voronkasi 
yordamida ajratiladi. Efir bilan ekstraktsiyani 5-6 marotabatakrorlanadi. 
Yog’sizlantirilgan un shisha ustida yupqa qavat bilan joylashtiriladi yoki filtr 
qog’ozda quritiladi. 
Quritilgan, yog’sizlantirilgan un quruq joyda probkali idishda saqlanadi. Bu 
uzoq muddat faol ureazaning preparatini olinishida qo’llanilishi mumkin.
20-30 g yog’sizlantirilgan soya uniga 5 marotaba ko’proq hajmdagi 
distillangan suv qo’shiladi va 5
0
C dan oshmaydigan haroratda 15-20 soat 
saqlanadi. So’ngra cho’kma 3000 g tezlikda sentrifugalash yordamida ajratiladi. 
Cho’kma usti eritma ajratib olinadi. Eritmani vakuumda, 35-40
0
C haroratda quruq 
holatgacha qurutiladi. Olingan kukun suvda yaxshi eriydi. Ureaza faolligini 
aniqlash uchun uni 0,1% li eritmasi tayyorlanadi. Probirkaga 5 mg 1% li 
mochevina, 1-2 mg fenolftaleinning spirtdagi eritmasi qo’shiladi. Probirkani 30 
daqiqaga 38
0 
C haroratli termostatga joylashtiriladi. Paralel huddi shunday tajriba 
ureazaning qaynatilgan eritmasi bilan o’tkaziladi. 1-probirkadagi eritma qizil 
rangga aylanadi, chunki reaksiya davomida ammiak hosil bo’lish hisobiga muhit 
pH i ishqoriy tomonga siljiydi.
Ammiak hosil bo’lishini boshqa yo’l bilan hamaniqlash mumkin. Buning 
uchun tajriba qayta o’tkaziladi va 38
0
C haroratdagi inkubatsiyasi so’ng reaksion
aralashmaga teng hajmda 10
0
C natriy gidroksid eritma qo’shiladi. Ammiak 
ajralishini hosil bo’lgan hid bo’yicha probirkani teshigida joylashtirilgan nam 
lakmus qog’ozini ko’karishiga qarab, undan tashqari Nessler eritmasini 2-3 tomchi 
qo’shilganda qizil g’isht rangli cho’kma hosil bo’lishiga qarab aniqlanadi.
Mochevina ureaza ta’sirida gidrolizlanib uglerod (IV) oksidi va ammiak 
hosil qiladi: 

---

120