N. A. Egamberdieva n. A. E g a m b e r d ie V a

M ir s h o d i m a k o n in i 
qazish vaqtida qadimgi dehqon jam oalarining 
din iy -e’tiqod tushunchalari bilan bogMiq buyumlar topildi. Ular qora 
toshdan ishlangan 4 ta g ‘altaksimon mitti «vazachalar», o ‘gMr dastasi 
va qizil qumtoshdan y o ‘nilgan erkak kishi kallasining haykalchasi edi. 
Bu mitti buyurnlarni G.A.Pugachenkova tabiatda hosil beradigan va uni 
qayta ishlab chiqaradigan kuchlar g ‘oyasi bilan, tosh haykalchani esa, 
hosildorlik bosh xudosi bilan bogMaydi. Shunga o ‘xshash buyumlar 
Kuchuktepadan ham topilgan. U erdan qo'shaloq vazasimon mitti 
'sriqdonlar ham topilgan. Ularda olov izlari saqlangan. Ehtimol, bu 
buyumlarning barchasi dehqon jam oalarining diniy-e’tiqodi bilan 
bogMiqdir.
83

---

Um um an, Kuchuktepaning bronza davri moddiy madaniyati m onu­
mental arxitekturasini hisobga olmaganda, Chust madaniyatini eslatadi. 
Bu esa ular o ‘rtasida m adaniy-xo‘jalik va etnik birlik borligini 
ko'rsatadi.
Sug‘diyona o ‘lkasida dehqonchilik madaniyati ilk tem ir davridan 
shakllana boshlagan. Bu madaniyat K o‘ktepa, Sangirtepa, Daratepa, 
Uzunqir, L olazor kabi qadimgi dehqonchilik madaniyatlari yodgorliklari 
misolida ham da To'rtkultepa, Afrosiyob va Erqo‘rg‘onning quyi 
qatlam larida topilgan.
Um uman, Sug‘diyonaning ilk tem ir davri yodgorliklari daryo 
vohalarida tarkib topgan. Bu ayniqsa, Qashqadaryo vohasida aniq 
ko‘zga tashlanadi. Bu erda ilk temir davriga oid bir necha vohalarni 
ajratib ko ‘rsatish mumkin. M anzilgohlarni hajmi va vazifalariga k o ‘ra 
quyidagi tiplarga ajratiladi.
1 .Ark va m udofaa devorlarga ega boMgan shahar harobalari
(Uzunqir, E rqo‘rg‘on).
2. Q ishloqlar (Daratepa, Chiroqchitepa, Beshqo‘tontepa).
3. M udofaa devorlari bilan o‘ralgan alohida vazifalarni bajaruvchi 
m anzilgohlar (Ibodatxona boMishi mumkin).