N. Bozorboyev, X. I. Yusupov, R. A. Narov, A. M. Ilmuradov, V. Rasulov, B. T. Xushnazarov, F. N. Bozorboyev, I. N. Salimova Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi darslik

10.1 – rasm. Ikkita kran yordamida tomyopma bloklarini montaji. 
1 – gusenitsali kran; 2 – traversalar; 3 – traversaning stroplari (ilgaklari); 
4 – kanop arqonli tortqi; 5 – vaqtinchalik metall tayanchlar; І – ІІ – tomyopma bloklari. 

Og‘ir turdagi binolar montaji. Bunday binolarga og‘ir mashinasozlik
zavodlarining sexlari kiradi. Og‘ir tipdagi binolar murakkab konstruktiv
yechimlarga ega, montaj elementlari ba’zida 100 t dan oshib ketadigan og‘ir
massaga ega, shuning uchun ratsional- oqilona ishlab chiqarish texnologiyasini
tanlashda IBL puxtalik bilan sinchiklab ishlab chiqilishi talab qilinadi.
Katta ish hajmiga ega bunday binolarni montaji, (20...30 ming t metall
konstruksiyalari), ko‘pincha tor va siqiq sharoitlarda bajarilganligi uchun, katta
quvvatli montaj uskunalari, maxsus moslamalar va jihozlar qo‘llanilishini talab
qiladi.

---

111

10.3. Konveyerda yig‘ish va yirik blokli montaj

Bu konveyerli yig‘ish va yirik blokli montaj usuli birinchi marta MDH

davlatlaridan Rossiyada 1970 yil Gorkiy avtomobil zavodi qurilishida, 12×24 m
li o‘lchamga va massasi 40 t bo‘lgan 432 tomyopma bloklarini montaj qilishda
ishlatilgan. Bloklar juft stropilaosti fermasi va ikki stropila fermasi va
qushimcha kengligi 12 m bo‘lgan svetoaeratsion fonardan iborat. Tayyor bloklar
faqat metall bloklardan iborat bo‘lmay, ular tomqoplamani qurilish qismlarini
(bug‘dan himoyalash qatlami, issiqlik saqlovchi qatlam, o‘rama ashyo qatlami,
graviyli himoya qatlami) va, sanoat o‘tkazgichlarini (havo almashtirgich, havo
uzatgichlar, santexnika jihozlari va b.) o‘z ichiga olgan ya’ni to‘liq tayyor
qurilish bloklari bo‘lgan. Loyihadagi holatida qurilish ishlaridan faqat bloklarni
chetlaridagi tomqoplamalarini tutashtirish ishlari bajarilgan..