N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili

Sifat va miqdoriy tahlil. U zluksiz ishlovchi detektorli suyuqlik 
x ro m a to g ra fiy a sid a m o d d a la rn in g sifat va m iq d o riy ta h lili gaz 
xrom atografiyasidagi kabi prinsiplarga asoslangan. M oddaning tahlili
И
112

---

un in g tu tilib tu ris h qiym ati arin i, m iq d o riy ta h lili esa x ro m a to - 
gram m alardagi c h o ‘qqilam ing balandligini yoki yuzasini aniqlashga 
asoslangan.
Suyuqlik xrom atografiyasiga xos xususiyat k o lo n k ad a n oqib 
chiquvchi eritm ani kimyoviy, fizik-kim yoviy yoki fizik usullar bilan 
tahlil qilishdan iborat. B u nda kolon k ad an oqib chiquvchi eritm a 
alohida fraksiyalar tarzida yig'iladi. O datda, fraksiyalami yig‘ish uchun 
avtom atik ravishda ishlovchi m axsus kollektorlar ishlatiladi.
Suyuqlik xrom atografiyasi k o 'p in c h a neft va gaz m ahsulotlari 
tarkibini o ‘rganishda, organik kim yo texnologiyasi va tahlilida qo 'l- 
laniladi. M asalan, bu usul bilan neft, kerosin, b en zin uglevodorod- 
larning tarkibi an iq lan ad i, sis- va /га/м -izom crlar, alkaloidlar va 
boshqalar yaxshi ajratiladi. Suyuqlik xrom atografiyasi bug'lanm ay- 
digan va beqaror birikm alarni ajratish, tahlil qilish va tekshirish usul­
larini ishlab chiqishda ayniqsa k atta aham iyatga ega.
X rom atografni tarm oqqa ulash va ish rejimiga o £tkazish asbobning 
h a r b ir m arkasi uch u n tuzilgan yo£riqnom aga b in o an bajariladi. Asbob 
quyidagicha ishlaydi: yuqori bosim nasosi term ostatga o £m atilgan 
kolonka orqali eluyentning rostlanadigan oqim i o £tishini ta ’m inlab 
boradi. Tekshiriluvchi nam una shpris yordam ida j o £m rak orqali eluyent 
oqim iga kiritiladi. B unda n a m u n a kiritish paytida asbobning tuzi- 
lishiga qarab eluyent oqim i yo t o £siladi, yoki t o ‘silmaydi. N am u nan i 
kiritib b o £lgach, eluyent 12 M P a g acha b osim ostida kolonkaga kiri­
tiladi, kolonkada aralashm a tarkibiy qism larga ajratiladi. K olonkadan 
chiquvchi oqim detektorga y o £naltiriladi va u n d a aralashm adagi h ar 
bir k o m pon en tn ing optik zichligi yoki n u r sindirish k o £rsatkichi qayd 
etiladi. X rom atografik c h o £qqilarni avtom at elektron poten siom etr 
yozib boradi.