Н. И. Петров (Ўзр давархитектқурилиш), В. А

6 ЭЛЕКТРПАЙВАНД ВА ГАЗАЛАНГА ИШЛАР

1. 
   Электрпайванд ва газаланга ишларни бажараѐтганда, ушбу меъѐр ва қоидалар, ГОСТ 12.3.003-86 ва ГОСТ 12.3.036-84, шунингдек ЎзР Соғлиқни сақлаш вазирлиги тасдиқлаган "Пайвандда, ямашда ва металларни кесишда санитария қоидалари талабларини бажариш лозим. Бундан ташқари, электрпайванд ишларини бажараѐтганда, ГОСТ 12.1.013-78 талаблари бажарилиши лозим.
   
2. 
   Электрпайванд ва газаланга ишларни ушбу ярусда бажариш жойлари, шунингдек қуйида жойлашган яруслардаги жойлар ямайдиган ҳимоя тўшамаси ѐки ѐнмайдиган материал билан ҳимояланган тўшама йўқлигида камида 5 м радиусда ѐнувчи материаллардан, портлаш ҳавфи бўлган материаллар ва қурилмалардан (жумладан газ балонлари ва газгенераторлардан) эса, камида 10 м радусда бўшатилиши лозим.
   
3. 
   Конструкцилар элементларини кесаѐтганда, кесилган элементларнинг тасодифан тушиб кетишига қарши тадбирлар қурилиши лозим.
   
4. 
   Босим остидаги ҳар қандай суюқликлар ва газларга эга бўлган, ѐнувчи ѐки зарарли моддаларга тўлдирилган, ѐки электротехник қурилмаларга оид аппаратларни идишларни ва қувур ўтқазгичларни очиқ аланга билан пайвандлаш, кесиш ва қиздириш ишлатувчи ташкилотнинг ҳавфсизликни таъминловчи тадбирларни ташкил қилмасдан бажаришига рухсат берилмайди.
   
5. 
   Ёпиқ хажмлар ѐки конструкциялар коваклари ичида электрпайванд ва газ алангавий ишларни бажараѐтганда, иш жойларини сўрувчи шамоллатиш билан таъминлаш лозим. Ҳажм (ковак) ичида ҳавонинг ҳаракат тезлиги бу ҳолда 0,3-1,5м/с чегараларида бўлиши лозим. Суюлтирилган газлар (пропан, бутан) ва карбонат кислота воситасида пайванд ишларини бажараѐтганда, сўриш шамоллатиши пастдан тортувга эга бўлиши лозим.
   
6. 
   Олдин ѐнувчи суюқлиқларга ѐки кислотага эга бўлган ҳажмларни пайвандлаш олдидан уларни тозалаш,ювиш, қуритиш, сўнгра зарарли моддаларнинг ҳавфли конструкцияси қолмаганлигини тасдиқловчи текширув ўтказилувчи лозим.
   
7. 
   Ёпиқ ҳажмлар ичида бир вақтда электр пайвандлаш ва газ аланга ишларни бажаришга йўл қўйилмайди.
   
8. 
   Ҳажмлар ичида пайванд ишларини бажараѐтганда, ѐритишни ташқарида ўрнатилган ѐритгичлар, ѐки кучланиши 12 В дан ортиқ бўлмаган дастани кўчма лампалар воситасида амалга оширилиши лозим.
   

Пайвандлаш ускунасини пайвандланувчи ҳажмдан ташқарида жойлаштириш ҳамда меъѐрий электртутқичдан фойдаланиш лозим.

9. 
   Газ узатувчи шлангларни горелкалар, кескичлар ва редукторлар нипелларида маҳкамлашни, шунингдек шлангларни улашни қисувчи хомутлар воситасида бажариш лозим.
   
10. 
    Ёй пайванд учун электр тутқичларга ва горелкаларга пайвандлаш токини узутиш учун пайвандлаш цикли давоматини ҳисобга олган ҳолда максимал электрик юкламаларда ишончли ишлашга мўлжалланган
    

изоляцияланган қайишоқ кабеллардан фойдаланиш лозим.
ҚМҚ 3.01.02-00 27 - бет

11. 
    Пайвандлаш кабелларини улашни жипслаш, пайвандлаш, кавшарлашдан сўнг уланиш жойларини изоляциялаш ѐки махсус улагич муфталар воситасида бажариш лозим.
    

Кабелларни пайвандлаш ускунасига улашни жипсланган ѐки пайвандланган кабел учликлари ѐрдамида бажарилиши лозим.

12. 
    Пайвандлаш симларини ѐткизишда ѐки кўчиришда уларнинг изоляцияларининг шикастланишига ва сувга, мойга, пўлат арқонларга ва иссиқ қувур ўтказгичларга тегишига қарши зарурий тадбирлар кўрилиши лозим. Пайвандлаш симларидан иссиқ қувур ўтказгичларгача ва кислород балонларигача масофа камида 0,5м, ѐнувчи газларгача эса, камида 1 м бўлиши лозим.
    
13. 
    Электрпайванд аппаратларида ва уларнинг таъминот манбаларида, кучланиш остида бўлган элементларнинг ишончли ҳимояси кўзда тутилиши лозим.
    
14. 
    Электрпайванд ускунасининг кучланиш остида бўлмаган металл қисмлари, шунингдек пайвандланувчи буюмлар ва конструкциялар бутун пайвандлаш даврида ерлантирилишлари, пайвандлаш трансформаторда эса, бундан ташқари корпуснинг ерлантирувчи болтини тескари сим уланадиган иккиламчи чўлғам қисқичи билан улаш лозим.
    
15. 
    Ёмғир ѐки қор ѐғаѐтганда, электрпайванд ускуна ва электрпайвандчининг ишлаш жойи устида соябон йўқлигида электрпайвандлаш ишларини бажаришга рухсат берилмайди.
    
16. 
    Очиқ ѐй пайванд пастида пайвандчиларнинг хонадаги иш жойлари қўшни иш ўринларидан ва ўтувлардан камида 1,8 м баландлиги ѐнмайдиган экранлар (ширмалар, шчитлар) воситасида ажратилиши лозим.
    

Очиқ ҳавода пайвандлаш ҳолида бундай тўсиқларни ѐнма-ѐн бир нечта пайвандчи ишлаганда ҳамда бинолар жадал ҳаракатланадиган жойларда қўйилади.

17. 
    Газ балонларни ташиш, сақлаш, бериш ва қабул қилишни улар билан муомала қилишга ўргатилган шахсларгагина рухсат этилади.
    
18. 
    Газ балонларини зарбалардан ва бевосита қуѐш нурлари таъсиридан сақланиши ҳамда иситиш асбобларидан камида 1 м масофага узоқлаштирилиши лозим.
    
19. 
    Газ балонларини "Саноатконтехназорат" Агентлиги тасдиқлаган "Босим остида ишловчи идишларнинг тузилиш ва ҳавфсиз ишлатиш Қоидалари" талабларига мос тарзда махсус қуруқ ва шамоллатиладиган хоналарда сақлаш лозим. Бўш балонларни газ тўлдирилганларидан айрим сақланади.
    

Ишлаш тўхтаганидан сўнг газли балонларни бегона кишилар киришини истисно қилувчи махсус сақлаш учун ажратилган жойларда сақланишлари, кўчма ацетилен генераторлар эса, кальций карбиддан бўшатилиб, махсус ажратилган жойга олиб бориб қўйилиши лозим.

20. 
    Кислород балонларни ишлатишда, сақлашда ва кўчиришда балонлар ва шлангларнинг мойлаш материалларига, шунингдек мой излари бўлган
    

28 - бет ҚМҚ 3.01.02-00
кийимларга ва артиш материалларига тегишидан эҳтиѐт чоралари кўрилиши лозим.

21. 
    Газ балонларини кўчиришни бу мақсад учун мўлжалланган аравачаларда, контейнерларда ҳамда балонларнинг турғун вазиятини таъминловчи бошқа қурилмаларда бажариш лозим.
    
22. 
    Ацетилен генераторларини ўтувларда, одамлар тўпланадиган ѐки ўтадиган жойларга, шунингдек компрессорлар ѐки шамоллатгичлар ҳаво оладиган жойлар яқинига жойлаштириш ман қилинади.
    
23. 
    Идишларда, қудуқларда ва бошқа ѐпиқ ҳажмларда газаланга ишларни бажаришда бензокескичлардан фойдаланишга рухсат берилмайди.
    
24. 
    Пайванд чокларининг гамма-дефектоскопия ѐрдамида сифати назорати амалга оширилаѐтганда, Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги тасдиқлаган радиофаоллик ҳавфсизлиги санитария меъѐрлари ва қоидалари талаблари бажарилиши лозим.
    
25. 
    Пайванд чокларинг ултратовуш воситасида сифати назорати амалга оширилаѐтганда, электр қуриламаларни техникавий ишлатиш қоидаларига риоя қилиш лозим.
    

7.