N izo m iy n o m id a g I to sh k ent davlat pedagogika universiteti psixologiya tarixi
Download 1.52 Mb. Pdf ko'rish
|
психология тарихи
- Bu sahifa navigatsiya:
- T O SH K EN T - 2005 A N N O TA TSIY A
- Tuzuvchilar: p.f.n., dots. H aydarov F. o ’qituvchi J o ’rayev N. o ’qituvchi Tojiyeva S. Taqrizchilar
- © Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat Pedagogika Universiteti I-M A V Z U : PSIXQLOGIYA TARIXI FANIGA KIRISH
- 3. P sixologiya tarixi fa n in in g rivojlanish bosqichi
|
Haydarov F., Jo'rayev N., Tojiyeva S. PSIXOLOGIYA TARIXI O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY V A O 'R T A M AXSUS TA’LIM VAZ1RLIGI N IZO M IY N O M ID A G I TO SH K ENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI PSIXOLOGIYA TARIXI (o'quv uslubiy qo'Uanma) T O SH K EN T - 2005 A N N O TA TSIY A : Psixologiya fani uzoq o ’tmishga ega b o ’lib asriar davomida rivojlanib k e lmoqda Ushbu m a’ruza matnida antik davr psixologlarining, Share, mutafakkirlari va hozirgi zamon psixologlarini fikrlari yoritib berilgan Ushbu q o l l a n m a amah у psixologlar va psixologiya mutaxassisligi b o ’yicha ta ’lim olayotgan talabalarga mo’ljallangan. Tuzuvchilar: p.f.n., dots. H aydarov F. o ’qituvchi J o ’rayev N. o ’qituvchi Tojiyeva S. Taqrizchilar: p.f.n., dots. D o’stm uxam edova Sh.A p.f.n., dots. N ishonova Z.T. Nizomiy nomli TDPU Ilmiy Kengashining 2005 yil sonli qarori bilan nashrga tavsiya etilgan. © Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat Pedagogika Universiteti I-M A V Z U : PSIXQLOGIYA TARIXI FANIGA KIRISH Reja: 1. P sixologiya tarixi fa n in in g predm eti 2. Psixologiya tarixi fa n in in g vazifasi 3. P sixologiya tarixi fa n in in g rivojlanish bosqichi Psixologiya tarixi boshqa fanlar singari qiziqarli va mazm undor bilimlar sohasidan iborat. Psixologiya tarixi insoniyat tomonidan hayvonlarga va insonlarga xos b o ’lgan psixik hayot hodisalari haqidagi bilimlarning asta-sekin t o ’planib borishi tarixidir. Insonning o ’zi xaqidagi bilimlami t o ’plab hamda chuqurlashtirib borishidir. Biz psixologiya tarixi bilan tanishar ekanmiz inson va hayvonlar psixik hayotini o ’rganishga bo’lgan ishtilish kishilar hayotini har-xil tarixiy bosqichlarda ularning qanday nazariy va amaliy ehtiyojlar bilan toqazo qilinganligini, ba’zi qonuniyatlari qanday ochilganligini bilib olamiz. Psixologiya tarixi tarixiy hayotning bosqichlarida, fan va madaniyatning umumiy taraqqiyoti munosabati bilan psixologik bilimlar sohasi qanday kengayib borganligi ham da dastlabki yakkayu-yagona bo'lgan psixologiya qay tarzda taraqqiy etib, butun bir psixologiya fanlar sistemasi darajasiga ko’tarilganligi haqida ham m a ’lumot beriladi. Psixologiya tarixi psixikaning yanada chuqur va aniq bilish imkoniyatini beradi. Psixologiya fani taraqqiyotga k o ’maklashadigan foydali ilmiy tekshirish metodlarini izlanish va yaratishda katta o 'rin tutadi. Psixologiyaning butun tarixi davomida idealizm va materializm o ’rtasida kurash kechgan. Bu kurash psixologiya mohiyatini turlicha tushunadi, insondagi psixik va fiziologik xodisalarni o ’zaro munosabatlarini tushunishda hamda psixologiya predmetini tushunishda ifodalangan. Albatta, psixologiya tarixida turlicha qarashlar va y o ’nalishlar bo'lishiga qaramasdan bu fanning predmeti, y a ’ni inson va hayvonga xos bo 'lgan psixika, psixik hayot birdayligicha qolaveradi. «Biz o ’zimizni o 'tm ish bilan birga ko’rishimiz kerak», chunki biz unga tayanamiz. Umum iy psixologiyaning predmet va metodlaridan farqli ravishda psixik voqelikni emas, uning rivojlanish tarixi haqidagi fikrlar turli davrlarda qanday bo’lganligini o ’rganadi. Psixologik fikrning o ’zi o ’z tarixiga ega. Bu tarixning vazifasi psixika haqidagi ilmiy bilimlarning paydo b o ’lishi va rivojlanishini analiz qilish psixologik fikrlar taraqqiyoti davomida psixologiya fanning predmeti b o ’lib, avval ruh, keyin ong, keyin xulq-atvor hisoblanadi. Oxirgi fan hozirgi turgan bosqichda, avvalgi bosqichlarda ajratib tashlagan psixika va xulq-atvor /faoliyat/ birligi tiklandi. Umuman psixologiyada fikrlar taraqqiyoti hech qachon bir tekisda kechmagan. Ba'zi davrlarda u zigzaklar bilan xarakterlangan b o ’lsa, b a ’zida ortga qaytgan yoki bir jo y d a turib qol-gan. Har bir bosqich o ’z yutuq va kanichiliklariga ega b o ’lgan. EBEN G A U Z aytganidek «Psixologiya uzoq o ’tmishga va qisqa tarixga ega». Psixologiyaga oid bilimlami rivojlanishini har xil davrlashtirish mumkin. Davrlashtirish ishiga xronologik jihatdan yondoshilsa, XVII asr psixologiyasiga 5 hududiy territorial jihatdan yondoshilsa, Meksika psixologiyasining tarixi, Amerika psixologiyasining tarixi kabilarga ajratish fnumkin. Demak, har qanday davrlashtirish nisbiydir. Shuni hisobga olib quyidagi davrlashtirish sxemasini ham navbatdagi variantiardan biri deb hisoblash kerak. Psixologiya tarixi 2 ta davrga ajratiladi. Ular O’z navbatida kichikroq davrlarga b o ’linish printsipiga asosan tuzilgan. Download 1.52 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|