N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov
Download 1.46 Mb. Pdf ko'rish
|
Ona tili. 9-sinf (2014, N.Mahmudov, A.Nurmonov)
- Bu sahifa navigatsiya:
- BOSH VA ERGASH GAP 1-topshiriq .
- 2-topshiriq. Bosh va ergash gaplarni aniqlashga harakat qiling. 37 Bilib oling.
- Eslab qoling.
88-mashq.
Uyga vazifa. Matnni ko‘chiring. Ergashgan qo‘shma gap qismlarini bog‘lovchi vositalarni aniqlang. Hikmatning mag‘zini chaqishga urining. Siringni barchaga aytishdan ehtiyot bo‘l, chunki mulohazakor degan so‘z ehtiyotkor bo‘lish degandan boshqa narsa emas. Agar siringni saqlasang, u sening asiringdir, agar oshkor bo‘lsa, sen siringning asiri bo‘lib qolasan. (Ibn Sino) BOSH VA ERGASH GAP 1-topshiriq . Berilgan qo‘shma gaplar tarkibidagi sodda gaplarni aniqlang. 1. Vatanimizning kelajagi shuning uchun ham buyukki, unda yashayotgan aholining katta qismini yoshlar tashkil etadi. (Azim Suyun) 2. Erta eksang, erta o‘rasan. (Maqol) 2-topshiriq. Bosh va ergash gaplarni aniqlashga harakat qiling. 37 Bilib oling. Ergashgan qo‘shma gaplar, tarkibida nechta gap bo‘lishidan qat’i nazar, doimo ikki qismdan tashkil topadi: 1) bosh gap; 2) ergash gap. Mazmuni izohlanayotgan gap bosh gap, bosh gap mazmunini izohlayotgan gap ergash gap hisoblanadi. Ergashgan qo‘shma gaplar, asosan, yoki qoli pida ifodalanadi. Eslab qoling. Ergashgan qo‘shma gaplar tuzilishiga ko‘ra so‘z birikmalariga o‘xshaydi. So‘z birikmasi tarkibidagi so‘zlar nechta bo‘lishidan qat’i nazar, doimo ikki qismdan – hokim va tobe so‘zlardan tashkil topadi. 89-mashq. Ko‘chiring. Qo‘shma gap qismlarining qaysisi bosh gap, qaysisi ergash gap ekanligini aniqlang. 1. Agar arqondan qo‘llari chiqib ketsa, to tuman tarqalguncha yo‘l topolmay sarson bo‘lib yuraveradilar. (Said Ahmad) 2. Shuni mamnuniyat bilan ta’kidlaymanki, mening kasb tanlashimga otamning do‘mbirasi sababchi bo‘lgan. (Murod Muhammad Do‘st) 3. Topgan obro‘ni yo‘qotmaslik shart, chunki obro‘ ko‘ylak emaski, yangisini bozordan olsang. (Omon Muxtor) 4. Birinchi qaldirg‘och parvozini ko‘rgan kishi qanday sevinsa, Avaz ham bundan shunday quvonadi. (S. Siyoyev) 90-mashq. Matnni o‘qing. Òarkibidagi qo‘shma gaplarni ajratib yozing va qo‘shma gap turini aniqlang. Ravshanlik tilning asosiy fazilatidir. Fikr tiniq bo‘lsa, nutq ravon va chiroyli bo‘ladi. Shoshilib, uzuq-yuluq gapirgan odam so‘z ustasi sanalmaydi. Shuni bilingki, bunday odamlar, ko‘pincha, maqtanchoq va yolg‘onchi bo‘ladi. Demak, o‘z fikrini o‘ylab, bosiqlik bilan gapirgan odam har doim yutadi. 91-mashq. Gaplarni o‘qing, bosh va ergash gaplarni aniqlang. 1. Shuni bilingki, bitta so‘zning tig‘i yuzta shamshirdan o‘tkirroqdir. 2. Inson qanchalik kamtar bo‘lsa, u shunchalik maqtovga loyiqdir. 3. Kimning yuragida yaxshilik bo‘lsa, u doimo boshqalarga yaxshilikni ravo ko‘radi. 4. Hamisha to‘g‘rilar yonida bo‘linglar, chunki ular hech qachon sizni noto‘g‘ri yo‘lga boshlamaydi. 5. Òil tinch bo‘lsa, bosh salomat bo‘ladi. («Otalar so‘zi») bog‘lovchi |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling