N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov
Download 1.46 Mb. Pdf ko'rish
|
Ona tili. 9-sinf (2014, N.Mahmudov, A.Nurmonov)
|
159-mashq.
Aniqlovchi ergash gapli qo‘shma gaplarni topib, ko‘chiring. Ergash gapni bosh gapga bog‘lovchi vositalarni aniqlang. Fan olamida shunday olimlar ijod qilib o‘tganki, ular yaratgan ilmiy g‘oya va kashfiyotlar yangi yo‘nalishlarning vujudga kelishiga sababchi bo‘lgan. Ana shunday tengi yo‘q iqtidor sohiblaridan biri Albert Eynshteyndir. Uning nomi zamonaviy fizika sohasida ochilgan ko‘plab qonuniyatlar bilan chambarchas bog‘langan. Albert Eynshteyn 1879-yilning 14-mart kuni Germaniyaning Ulma shahrida tug‘ildi. Yoshligidan tabiiy fanlarga shunday mehr qo‘ydiki, bu fanlarning sirli olami uning butun borlig‘ini chulg‘ab oldi. 1896-yilda Syurix texnologiya institutiga o‘qishga kirdi. U shunday qobiliyatga ega ediki, bir marta eshitgan narsani hech o‘zgarishsiz qayta hikoya qilib beraverardi. Institutni bitirgandan so‘ng ketma-ket o‘z ilmiy g‘oyalarini bayon etgan ilmiy maqolalarini nashr qildira boshladi. E’lon qilgan har bir maqolasi fizika fanida katta kashfiyot bo‘ldi. 1905-yili «Maxsus nisbiylik nazariyasi» deb nomlangan asari orqali fanga nisbiylik nazariyasini olib kirdi. ÕÕ asrning buyuk olimi, Nobel mukofoti sovrindori darajasiga ko‘tarilgan Albert Eynshteyn 1955-yilning 18-aprelida vafot etdi. («Nobel mukofoti sohiblari» kitobidan.) 160-mashq. Quyidagi qo‘shma gap qoliplari asosida to‘rtta gap tuzing. Ergash gapni bosh gapga bog‘lovchi vositalarni aniqlang. 1. Kim sa, o‘shaning 2. Shunday ki, 161-mashq. «Òopqirlar va zukkolar» guruhiga bo‘lining. «Òopqirlar» guruhi bosh gap tarkibida shunday, uning, o‘shaning olmoshlari ishtirok etgan ergashgan qo‘shma gap tuzsin. «Zukkolar» guruhi bu gaplarni sodda gapga aylantirsin. Qaysi guruh to‘xtab qolsa, yutqizgan sanaladi. 1. Qanday gaplar aniqlovchi ergash gap sanaladi? 2. Aniqlovchi ergash gaplar bosh gapga qanday bog‘lovchi vositalar yordamida bog‘lanadi? 3. Yozuvda aniqlovchi ergash gaplar bosh gapdan qanday tinish belgisi bilan ajratiladi? 4. Aniqlovchi ergash gapli qo‘shma gaplarning qoli pini chizing. |
