N. U. Arabov I f. d, professor

Sanoat 4.0 tushunchasi
Sanoat 4.0 - real vaqt rejimida aqlli tizimlar tomonidan boshqariladigan to‘liqavtomatlashtirilgan raqamli ishlab chiq- arishga va shu borada tashqi muhit bilan doimiy aloqada bo‘lib, bitta korxona chegaralaridan tashqarida, buyumlarva xizmatlarni global sanoat tarmog‘iga birlashtirish istiqboli bilano‘tishbilan tavsiflanadi.
Sanoat 4.0 tor ma'noda - Buyurmalar va xizmatlar inter- net global sanoat tarmog‘i asosida “aqlli ishlab chiqarish” ( Smart Manufacturing) konsepsiyasini tavsiflovchi loyihaning nomi.
Keng ma’noda, Sanoat 4.0 kiberfizik tizimlarni, Buyumlar Interneti va bulutli hisob-kitoblarni o‘z ichiga oladigan avtomat- lashtirish va ma’lumotlar almashish jarayonlarning rivojlanish trendini tavsiflaydi.
Sanoat 4.0 ning qisqacha tarixi
Chet elda Sanoat 4.0 nomi bilan tanilgan To‘rtinchi sanoat inqilobi dastlab G‘arb mamlakatlarida paydo bo‘ldi. 2011-yilda Gannoverdagi (Germaniya ) sanoat ko‘rgazmalaridan birida Ger- maniya hukumati ishlab chiqarishda axborot texnologiyalaridan kengroq foydalanish zarurligi to‘g‘risida gapirdi. Mahsus tashkil etilgan mansabdor shaxslar va mutaxassislar guruhi mamlakatdagi ishlab chiqarish korxonalarini “aqlli” korxonalarga aylantirish strategiyasini ishlab chiqdilar . Yangi texnologiyalarni faol rivoj- lantirayotgan boshqa davlatlar ham ushbu fikrga ergashdilar. Sa- noat 4.0 atamasining sinonimi sifatida to‘rtinchi sanoat inqilobi qo‘llana boshlandi.
Ishlab chiqarishdagi to‘rtinchi sanoat inqilobi iqtisodiy o‘sishning yangi omilidir, bu ilgari bo‘lmagan o‘qitish imkoni- 46
yatlari va qadriyatlarni qabul qilish bilan bog‘liq. Atrofdagi dun- yoni yaxshilashga yo‘naltirilgan keng qamrovli g‘oyaga muvofiq texnologiyalarni joriy etish global iqtisodiyotni mustahkamlashga va sayyoramizning ekologik holatini yaxshilashga yordam beradi .
Ishlab chiqarishni o‘zgartirishning asosiy yo‘nalishlari uchta global texnologik tendentsiyalar bilan belgilanadi: tarmoq integratsiyasi, intellektualizatsiya va moslashuvchan avtomat- lashtirish (1.4.1-rasm
Mutaxassislar kiberfizik tizimlar deganini yoki internetga ulangan avtomatlashtirilgan mashinalari va ishlov beradigan markazlari sanoat jarayonlarga integratsiya qilishni taklif qilgan (moddiy dunyoni virtual dunyo bilan birlashtiradigan tizimlar, CPS). Ishlab chiqarish qoliplarni mustaqil ravishda zaruriyat bo‘lganda mashinalarni o‘zgartira oladigan tizimlarni yaratish maqsadi quyilgan.







Avtomatik ravishda voqealar boshlanishi kuzatadi va qaror qabul qilish uchun ma'lumotlarni taqdim etadi

Ma'lumotlar o'rtasidagi aloqani ta'minlaydi va unga kirishni yax- shilaydi

Ta'sir etish mexanizmlarni ishga soladi va avtomat- lashtirishni va masofaviy boshqarish o‘z ichiga oladi

1. 
   rasm. Sanoat ishlab chiqarishga ta’sir ko‘rsatadigan asosiy
   global texnologik tendensiyalari
   

Sanoat 4.0 nafaqat ishlab chiqarish jarayonini, balki ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar bilan bog‘liq xizmatlar doirasini ham tubdan o‘zgartiradi .
Ishlab chiqarishning kiberfizik tizimlari an’anaviy ishlab chiqarish mantig‘ini tubdan o‘zgartiradi. Har bir ishchi ob’yekt mustaqil ravishda ishlab chiqar element o‘zi uchun amalga oshiri- lishi kerak nima ish aniqlaydi ishlab chiqarish. Ushbu sanoat tizimlarining butunlay yangi arxitekturasini mavjud ishlab chi- qarish quvvatlarini raqamli modernizatsiya qilish orqali bos- qichma-bosqich joriy etish mumkin .