N. U. Arabov I f. d, professor

Ishlab chiqaruvchilar uchun afzalli- klar	Biznes sheriklari uchun afzalliklar
Iste'molchilar uchun imtiyozlar
Ishlab chiqarish aylanishininng qisqarishi	Ta'minot tizimini boshqarishni takomillashtirish	Mahsulot va narxlar haqida ma'lumot tahlili, mahsulot haqida fikr almashish
Ishlab chiqarish jarayonining qisqarishi	Moliyaviy o'zaro hisob-kito- blarga (bitim qiymati) xarajatkarni ka- maytirish	Yetkazib berish kanal- lari, to'lash va yetkazib ber- ish shakllari
Axborotni te-	Virtual korxona ochish
zkor tarqatish va almashish	imkoniyatlari	Shaxsga yo'naltirilgan mahsulot marketingi
Yangi mahsulotlar yaratish	Qaror qabul qilishja- rayoning shafofligi	Bozorni o'rganish va uning rivojlanishi prognozi

(<♦ O‘z-o‘zini tekshirish savollari

1. 
   .Raqamli texnologiyalardan foydalangan holda bozor ishtirokchilari o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar shakllari qanday?
   
2. 
   . Elektron tijorat nima va u elektron biznesdan nimasi bilan farq qiladi?
   
3. 
   . Biznes ishtirokchilarining o‘zaro ta’sirini namoyish eting.
   
4. 
   . Elektron tijorat obyekti nima?
   
5. 
   .Elektron tijorat subyekti kim?
   
6. 
   .Elektron tijoratning qanday jihatlari bor?
   
7. 
   .Elektron tijorat va an’anaviy tijorat o‘rtasidagi farqi ni- mada?
   
8. 
   . Elektron bozor nima?
   
9. 
   .Elektron tijorat qanday baholanadi?
   
10. 
    . Iqtisodiy samaradorligi qanday baholanadi?
    

4. 
   Elektron tijorat modellari
   
   1. 
      Tijorat aloqalarining asosiy tarmoqlari
      (o'zaro ta'sir modellari)
      

Elektron tijorat jahon tajribasida eng ko‘p o‘chraydigan aso- siy muammolardan biri kompaniya electron tijorat bozoriga kirishda tashkilotda biznes-jarayonlarni tashkil etish hisoblanadi. Shu nuqtai nazaridan biznes - modellarga asoslanadigan electron tijorat bozorida faoiyat ko‘rsatayotgan tashkilotlar modelini ko‘rib chiqamiz
Biznes model tashkilot qanday qilib qiymatni yaratishini, mijozlarga taqdim etishini va iqtisodiy, ijtimoiy va qiymatning boshqa qiymatni xarid qilishni mantiqan tavsiflaydi. Biznes-model ishlab chiqish jarayoni biznes strategiyasining bir qismi hisobla- nadi.
An'anaga ko'ra, elektron tijoratni tashkil etish modellari o'zaro ta'sir qiluvchi subyektlar tomonidan tasniflanadi. Quyidagi uchta subyekt ko'rib chiqiladi:

• 
  Biznes (Buseness, B );
  
• 
  Iste'molchi (Consumer, C );
  
• 
  Davlat (Government, G ) .
  

Bitimlar ishtiroqchilar va o'zaro ta'siri boyicha elektron ti- jorat tashkilotning to'qqizta modelini ajratish mumkin (2.4.1- rasm):

• 
  B2B ( Business - to - Business ) ;
  
• 
  B2C ( Business - to - Consumer ) ;
  
• 
  B2G ( Business - to - Government) ;
  
• 
  C2B ( Consumer - to - Business ) ;
  
• 
  C2C ( Consumer - to - Consumer) ;
  
• 
  C2G ( Consumer - to - Goverment ) ;
  
• 
  G2B ( Government - to - Business ) ;
  
• 
  G2C (Government -to- Consumer ) ;
  
• 
  G2G ( Government - to - Government ) .