Nafas olishni kuchaytiruvchi vositalar

1.Reflektor (bilvosita) ta’sirli (gulxayri ildizi, afsonak o‘ti, qizil miya ildizi, - 268 -

anis mevas,. arpabodiyon, mukaltin, pertusin, terpingidrat ).

2.Bevosita ta’sir etuvchilar (kaliy yodid, kristallik tripsin, ximiotripsin

dezoksiribonukleaza, pulmozim, atsetilsistein, karbotsistein, ambroksol,

bromgeksin, natriy bikarbonat va boshqalar).

Reflektor (bilvosita) ta’sir etuvchi balg‘am ko‘chiruvchi vositalar asosan o‘simliklardan

tayyorlanadi.Ularning tarkibida alkaloidlar, saponinlar, boshqa biologik faol birik-malar

bo‘lib, ichilgach me’da shilliq qavatidagi retseptorlarni qitig‘laydi (ko‘ngil aynish davrini

rivojlantiradi).Bunda bronxlarning shilliq qavatidagi bezlar faoliyatini ku-chayib ko‘p va

suyuq (qovushqoqligi past bo‘lgan ) shilimshiq ajraladi. Balg‘am miqdori (ajralishi ) ortadi

va yopishqoqligi past bo‘lganligidan oson ko‘chadi. Bronxlar epiteliysining kipriksimon

o‘simtalari xarakati tufayli bronxlar mushaklarining qisqarishi va peristaltikasi ortadi va

shuning xisobiga balg‘am ajralishi engillashadi.Bronxlarning ichi bo‘shaydi, nafas olish

osonlashadi.

Shuni yodda tutmoq lozimki ko‘ngil aynashning birinchi va erta belgisi bu bronxlardagi

bezlar sekretsiyasi va epiteliysidagi kipriksimon o‘simtalar xarakatining kuchayishidir. Bu

o‘zgarishlar qustiruvchi va ko‘ngil aynatuvchi vositalarining 10 marta kichik (qayt qi-lishga

olib kelmaydigan) dozalarida xam yorqin namoyon bo‘ladi.

Yuqorida nomlari keltirilgan o‘simliklardan asosan damlama (Infusum) yoki ekstrakt lar

tayyorlanib o‘pka va bronxlar xastaliklarida beriladi. Masalan: Inf.herbae Thirmopsidis,