Namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti

yagona sivilizatsiya 
konsepsiyasidir. Buning isboti sifatida bu qarash tarafdorlari Er yuzi bo'yicha - a) 
jahon xo'jaligi va bozorining mavjudligi, b) global muammolarning umumiyligi,
10

---

v) jahon fanining mavjudligi, g) dunyoda harbiy muvozanat borligi va shu 
kabilarni ko‘rsatadilar.
Takrorlash uchun savollar
1. Olamni o‘rganuvchi fanlar qanday yo‘nalishlarga bo‘linadi?
2. Ijtimoiy fanlarda ro‘y beruvchi differensiatsiyaga oid misollarni aytib bera 
olasizmi? Ijtimoiy fanlar integratsiyasiga oid misollarnichi?
3. "Shaxs va jamiyat" fani rivojiga kuchli ta'sir ko‘rsatuvchi qaysi fanlarni 
ko‘rsata olasiz?
4. Jamiyat taraqqiyotiga formatsiyaviy yondoshuv nimani anglatadi?
5. Ijtimoiy taraqqiyotni sivilizatsiyaviy yondoshuv qanday tushuntiradi?
6. Jamiyat hayotining qanday sohalari mavjud?
2-m avzu. Inson bioiitim oiv m aviudot
1. 
Inson havotida fizik-ximik, bioloeik-fizioloeik 
tomonlarnins о 'm i va ahamivati.
Inson shunday bir borliqki, tabiatda undan ulug’ va m o“ tabar boshqa biron 
bir mavjudot yo‘q. Inson tabiat yaratgan j a ’mi mo“jizalarning sultoni, jumlai 
jahon deb ataluvchi tabiatning gultojidir.
Inson muammosi ko‘plab ijtimoiy va aniq fanlarning o‘rganish manbaidir. 
Jumladan, iqtisodiyot nazariyasi va sotsiologiya, biologiya va tibbiyot, psixologiya 
va etnografiya, tarix va geografiya kabi qator fanlar insonni u yoki bu jihatdan 
tadqiq qiladilar, uning xarakterli tomonlarini ochib beradilar.
Shuni aytish kerakki, inson haqida to iiq , chuqur, har tomonlama va keng 
bilim beradigan biror bir maxsus fan yo‘q. Lekin inson haqida turli fanlar 
berayotgan ma’lumotlarni umumlashtirish, ularni bir butun sistema sifatida ishlab 
chiqish ehtiyoji mavjud.
Shunday ekan, insonni birdaniga bir necha jihatdan xarakterlanishi 
mumkin. U o ‘z tanasi, jismining xususiyatlariga ko‘ra dunyodagi son-sanoqsiz 
narsalar kabi jismoniy, fizik jism sanaladi. Fiziologik xususiyatlari, kun kechirishi, 
ovqatlanishi, avlod qoldirishi va hokazolarga ko‘ra esa u erdagi jonivorlar, 
hayvonot dunyosi vakillaridan biri sanaladi. Ammo u fikrlashi, mehnat qilishi, 
yaratuvchiligiga ko‘ra esa alohida hilqat bo‘lib, ayni ana shu jihatlar uning odam, 
inson, shaxs deb atalishiga, ijtimoiy hodisa ekanligiga asos boladi.
Ko‘rinib turibdiki, insonni dunyodagi boshqa jismoniy, fizik-kimyoviy, 
biologik hodisalar bilan bog’lab turuvchi, ulaming umumiyligini ta’minlovchi 
asoslar ham, uni ana shu hodisalardan ajratib turuvchi, faqatgina unga xos bo'lgan 
asoslar ham mavjud. Hozirgi paytda fanda insonni