Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Savdo xodimlarining strategik marketingdagi roli. 
Umuman 
aytganda, savdo xodimining asosiy vazifasi, awalgidek, tovar-
184

---

ning o ‘ z talablariga mos kelishi masalalari bo‘yicha ikkiyoqlama 
aloqadan yaxshi xabardor b o ‘lgan xaridoming ehtiyojlarini qon- 
dirish bilan bog'liqdir. Firma uchun esa, savdo xodimining yangi 
vazifasi firmaning bozordagi o ‘zgarishlarga moslashuvini tezlash- 
tiruvchi ma’lumotlami to'plashdan iboratdir.
Yapon firmalaridan biri o ‘z savdo xodimlarining rolini shun­
day ifodalaydi:
„Sotuvchilar — tengi yo‘q ma’lumot to‘plovchilardir; axbo- 
rotlami yaxshiroq tekshirish va to‘plash uchun ularni o ‘zining 
sotish rejasinigina bajarishga, ya’ni faqat o ‘z ko‘ rsatkichlarinigina 
yaxshilashga intiluvchi o ‘ziga bino qo'ygan sotuvchi bo'lishga 
emas, balki boshqa sotuvchilar va umuman boshqa firma bilan 
hamjihatlikka o ‘ qitish kerak".
Sotuvchilarning roli konsepsiyasidagi bunday evolutsiya ular- 
ning strategik marketingdagi ishtirokini kuchaytiradi, bu ishtirok 
quyidagi strategik funksiyalami bajarishdan iboratdir:
— bozoming yangi tovarlami qabul qilishiga erishish;
— yangi mijozlarni topish;
— mavjud mijozlarni q o ‘ldan chiqarmaslik;
— texnik yordam ko‘rsatish;
— iste’molchilarga tovarlar to‘g‘risidagi ma’lumotlami yetkazish;
— axborot to‘plash.
Savdo xodimlari tovar siyosatini ishlab chiqishda, ya’ni stra­
tegik marketingda xaridorlaming ehtiyojlari haqidagi axborotni 
ta’minlash yo‘li bilan ishtirok etadi.
10.3. Reklama kommunikatsiyasi jarayoni
Reklama — kommunikatsiya vositasi b o ‘lib, u firmaning bevo­
sita muloqot o ‘matilmagan potensial xaridorlariga axborot uza- 
tishga imkon beradi. Firma reklama yordamida markaning imijini 
yaratadi va sotuvchilar tomonidan hamkorlik orqali pirovard 
iste’molchilarda ma’lumlik sarmoyasini shakllantiradi. Reklama 
kommunikatsion strategiyaning asosiy vositasidir.