Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Marketing faoliyatining iqtisodiy samaradorligi 
— 1) marke­
ting faoliyatining oraliq va yakuniy maqsadlarini amalga oshirishga 
javob beruvchi nisbatan ko‘p sonli (marketing jarayonining bar­
cha bosqichlari b o ‘yicha) natija; 2) marketing faoliyatini amalga 
oshirish samarasining (natijasi) bu jarayonda sarflanuvchi barcha 
xarajatlarga nisbati; 3) marketing faoliyati bilan bog‘liq xarajatlar 
qaytimi, natural yoki qiymat (narx) shaklida aks ettirilgan natija 
va samaraning marketing faoliyatini tashkil etish va amalga oshi­
rish uchun zarur b o ‘ lgan barcha (moddiy-texnik mehnat va 
hokazo) resurslarga nisbati yordamida baholanadi.
Marketing xarajatlari 
— tovar va xizmatlarni shakllantirish va 
takror ishlab chiqarish b o ‘yicha marketing chora-tadbirlari va 
marketing faoliyatini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan sarf va 
chiqimlar yig‘indisi. Marketing xarajatlarining asosiy tarkibiy 
qismlari: boshqaruv xarajatlari, marketing b o ‘ limi xodimlari 
maoshi, amortizatsion ajratmalar, marketing b o ‘limining normal 
faoliyat ko'rsatishi uchun zarur b o ‘lgan material va resurslar, 
tovar siyosati, narx siyosati, kommunikativ siyosat, savdo va 
distributiv siyosat uchun sarflanuvchi xarajatlar.
Marketing chora-tadbirlarining iqtisodiy samaradorligi — 1) 
marketing chora-tadbirlarini amalga oshirish samarasining (nati­
jasi) buning uchun sarflangan barcha xarajatlar miqdoriga nisba­
ti; 2) marketing majmuasining (marketing-miks) samaradorlik 
ko‘rsatkichi. Natural va qiymat shaklida o ‘lchanadi.
Marketingda tarmoq yondashuvi 
— marketing tizimi subyekt- 
larining nafaqat ikki tomonlama (xaridor va sotuvchi), balki ko‘p 
tomonlama o ‘zaro aloqalari jarayonini aks ettirish konsepsiyasi. 
Tarmoq yondashuvi na sotuvchilar, na xaridorlar o ‘zlariga ham- 
kor tanlash va ularni almashtirishda erkin emas, chunki resurs­
lar o ‘zgarganda ularning bir-biriga qaramligi yuzaga keladi, ya’ ni 
aloqalar almashuvi buziladi degan fikmi olg‘ a suradi. Marketing 
tarmog‘i a’zolari o ‘rtasida resurslar ayirboshlash ,,qaramlik“ va 
,,hokimlik“ manbayi hisoblanadi. Marketing tarmog‘ i uchta 
o ‘zaro bog‘liq tarkibiy qismdan iborat: ishtirokchilar (firmalar), 
resurslar va faoliyat turlari. Tarmoq yondashuvi resurslarning 
turli xilligini va ularni iyerarxik nazorat qilishni talab qiladi.