Навоий давлат кончилик институти ва тошкент давлат техника университети илмий даражалар берувчи

2.2 – rasm. Ustun bilan chiziqning payvandlangan ulanishi

2.3-rasm. Choklarning perimetri og’irlik markazining o’rnini aniqlash

J_y  (h)³b²  4bb  (b₁)² (h)³b²  4bb₁  (b₁)² 
36(b  b₁) 36(b  b₁)

106sm⁴
Enersiyaning o’qli momenti:

J_z  h  (b)⁴  (b₁)⁴  h  (b)⁴  (b₁)⁴ 
48 bb₁ 48 bb₁
274 124 5 254 104 ⁴ .
    8660sm
27 12 48 2510
Chok qisimining qutbli enersiya momenti:
J_p  J_y  J_z 1068660 8766sm⁴.
Enersiyaning hisoblangan qutbli momenti:
J_pc  0,7J_p  0,78766  6150sm⁴.
Hisoblangan moment:
M  3010³ 1040  31,210⁶N mm².

Chiraqlar og’irlik markazlari parametridan uzoqda bo’lgan momentdan nuqta maksimal urinma kuchlanishini enersiyaning qutbli momenti usuli bo’yicha hisoblaymiz. MA  JM_pc 316,15,210106 2 1352  71,6N /mm2. rmax  7 40 

Vertikal chokdagi kuchning kuchlanishi: 0,7Pkb₁ 0,7301010120³ 35,7N /mm₂ ,
_Q   

Momentdan V nuqta kuchlanishi: МВ  JM_pc В 316,15,210106 2 602  32,2N /mm2. r  7 20 
V nuqtadagi natijalangan kuchlanishning = 40 N/mm² kattaligi va kuchlanishlarning geometrik yig’indisidan kelib chiqib olingan.
Inersiya momenti kuchlanishi:
MA  MJ_c уmax  0,7318,2,6610106 7 135  70,0N /mm2.
Birinchi usul bilan hisoblangan bir muncha kichik kuchlanish.
Payvand birikmaning mustahkamligi yetarli darajada, chunki:
max MA []ср
bunda
[]_ср  0,65[]_p  0,65160 104N /mm².

II. Parchin mixli birikmalarni hisoblash

Ishdan maqsad: Birikmalar haqida to’liq ma’lumotga ega bo’lish, birikmalarning mashinasozlikdagi va sanoatdagi rolini o’rganish, ishlatilish sohalarini va birikmalarga qo’yiladigan talablar bilan batafsil tanishish. Parchin birikmalar haqida ma’lumotga ega bo’lish, parchin mixning parametrlarini hisoblashni o’rganish.

Nazariy ma’lumot

Parchin mixli birikmalar samolyotlarning ustki qobig’ini yasashda, kemasozlikda, yuk ko’tarish kranlarining fermalari hamda ko’priklar qurishda keng ko’lamda ishlatiladi. Bu birikmalarda asosiy element parchin mixdir. Parchin mix yasash uchun, asosan, diametri 20 mm dan ortiq bo’lmagan po’lat, mis, alyuminiy simlardan foydalaniladi. Agar bunday simning bir uchidan ozginasi (odatda, 5 dan 60 mm gacha bo’lgan qismi) qirqib olinsa va uning bir uchi parchinlanib, ma’lum shakldagi kallakka aylantirilsa, parchin mix hosil bo’ladi. Parchin mixning ba’zi turlari 2.1 – jadvalda ko’rsatilgan. Ulardan eng ko’p ishlatiladigani yarim doiraviy kallakli parchin mixdir. Ortiqcha kuch ta’sir qilmaydigan hollarda, masalan, charm hamda elastik materiallarni biriktirishda, o’rtasi teshik parchin mixlar - pistonlar ishlatiladi. O’rnatish qulay bo’lishi uchun parchin mixning diametri teshikning diametridan kichikroq qilinadi.
Agar ikkita po’lat yoki alyuminiy tunuka ustma-ust qo’yilib, zarur diametrli teshik ochilgach, bu teshikka parchin mix kiritilgandan keyin uning ikkinchi uchi ham parchalansa, parchin mixli chok hosil bo’ladi. Parchin mixli chok hosil qilishda qo’l kuchidan ham, mashinalardan ham foydalaniladi.
2.1 – jadval
Parchin mix turlari
Y arim doiraviy kallakli po`lat parchin mix
Kesik konus shaklidagi po`lat parchin mix
Yashirin kallakli po`lat parchin mix
Yarim yashirin kallakli p`olat parchin mix
Parchin mixlar katta kichikligiga qarab, sovuqlayin yoki qizdirilib tayyorlanadi. Ulanadigan qismlarda teshiklar hosil qilish uchun parma yoki pressdan foydalanilganda ulanadigan qismlar katta bosim ta’sirida deformasiyalanadi, teshikning ikkinchi tomonida esa, o’tkir qirralar hosil bo’ladi. Ular parchin mix tanasining kesilishiga sabab bo’lishi mumkin. Rangli metalldan yasalgan barcha parchin mixlar hamda diametri 12 mm gacha bo’lgan po’lat parchin mixlari sovuqlayin, diametri 12 mm dan katta bo’lganlari esa, 1000 °C gradus chamasi haroratgacha qizdirilgandan keyingina parchalanadi, chunki ular qizdirilmasa, birinchidan parchinlash qiyin bo’ladi, ikkinchidan sifati yaxshi chiqmaydi. Hozirgi vaqtda mashinasozlikda parchin mixli birikmalar, payvandlash qiyin bo’lgan detallarnigina biriktirishda ishlatilmoqda.