Навоий кон металлургия комбинати Навоий давлат кончлик институти Кончилик факультети

Кон-капитал ишлар ҳажми

Номи	Мустаҳкамлагич тури	Узунлиги, м	Кесими, м^2	Ҳажми, м^3
ГОР + 0,0 м
Қия транспорт чиқиш		10,0	18,8	188,0
Портал ва оғиз	Темир-бетон	187,0	15,6	2917,2
Тўғри чизиқли қисм	Сочма бетон	33,3	15,6	519,5
	Комбинациялашган	89,9	16,8	1510,3
	Аркали мет.			5135,0
Жами:
Юклаш тугуни		22,0	15,6	343,2
Тўғри чизиқли қисм	Сочма бетон	3,8	15,6	59,3
	Комбинациялашган	77,0	17,6	1355,2
Айланиш қисми, юклаш қисми	Сочма бетон	14,1	17,6	248,2
	Комбинациялашган	13,4	узгар.	425,5
№1 кон лаҳимининг	Комбинациялашган		узгар.	39,2x2=78,4
ВДПУ-4ТМ етказувчи кон лаҳимининг (2 дона)	Сочма бетон	24,4	2,13	42,2x2=84,4
Одамлар юриши, вент сбойка	Сочма бетон	9,0	ср. 4,9	44,4x2=88,8
Рудани тушириш (2 дона)	Мустаҳкамлагичсиз	190,0	9,1	1729,0
Айланиб ўтиладиган юклаш штреки	Сочма бетон	35,0	9,1	318,5
	Комбинациялашган			4730,5
Жами
Вентиляцион штрек		67,4	6,4	431,4
Чўзилган қисм	Сочма бетон	45,0	6,4	288,0
	Комбинациялашган	12,0	6,4	76,2
Келиш кон лаҳими	Сочма бетон	28,0	3,0	84,0
Рудани тушириш ва вентходок	Мустаҳкамлагичсиз			879,6
Жами:		53,0	8,8 дан 16,2 гача	392,2
Миналаштириш (штрек кенглиги 3-2 м)	Комбинациялашган

тоғга чиқувчи уланма + 78 м	Темир бетон	2,07	18,6	39,0
тоғга чиқувчи уланма +45 м	Бетон	3,0	12,4	37,0
тоғга чиқувчи уланма +0,0 м	Бетон	3,0	ср. 17,3	52,0
лифт чиқувчи	Бетон	82,4	9,9	814,1
Лифтни кўтариш машинасининг камераси	Темир бетон	5,6	16,71	94,0
Жами:				1036,1
камера кон лаҳимининглари
- ЗУПП камера	Сочма бетон	5,7	24,5	152,2
-4УПП камера	Сочма бетон	5,6	10,1	59,3
-насос стансияси	Бетон			118,4
Юк тушириш камераси (2 дона)	Комбинациялашган	10,0	15,8	159,5x2=319,0
Жами:				648,9
Тоғга жами ККЛ, 0,00 м:				12822,3
ГОР + 78 м
Қиялик 135-78 м
Портал ва оғиз	Темир бетон	10,0	17,2	172,0
Тўғри чизиқли қисм	Сочма бетон	289,0	14,2	4103,8
	Комбинациялашган	51,3	14,2	728,5
	Аркали мет	94,0	15,3	1438,2
№1 кон лаҳимининг уланмаси	Комбинациялашган	12,7	перем.	265,8
Жами:				6708,3
Камера кон лаҳимининглари
-1УПП камераси	Сочма бетон	6,0	24,5	152,2
-2ЦПП камераси	Сочма бетон	14,2	11,8	244,5
Жами:				396,7
+78,0 м тоғга жами ККЛ				7105,0
ТСБ бўйича жами:				19927,3

2.2. Қазиб олиш тизимлари

2.2.1. Тайёргарлик, кесиш, тозалаш ва закладка ишлари

Битирув малака ишини бажаришга шартли қабул қилинган вазифага кўра, блок заҳираларини ишлаб чиқиш учун қазиб олиш тизимларининг тўрт варианти кўриб чиқилди:

1. 
   вариант – ишлаб чиқишнинг камерали тизими;
   
2. 
   вариант – қаватлар ва штреклар остидаги қазиб олиш тизими;
   
3. 
   горизонтал қатламлар билан қазиб олиш тизими;
   
4. 
   вариант – рудани торсли туширишли қаватли бузилиш остидаги қазиб олиш тизими.
   

Руда массивини +75 тоғдан юқори сақланишини ва мавжуд “Мурунтау” карерининг Шарқий ва Шимоли-Шарқий бортларининг мустаҳкамлигини ҳисобга олиб, тажриба-саноат блокларининг заҳираларини ишлаб чиқиш барча вариантларда ишлаб чиқилган бушликни ётқизилиши билан амалга оширилади.
Ишлаб чиқишнинг оптимал тизимининг танлови келтирилган ҳаражатлар минимуми бўйича нисбатан иқтисодий эффективлик кўрсаткичларидан келиб чиқиб амалга оширилди
С_i + Е_н К_j - минимум,
Бу ерда C₁ – и-вариант бўйича фойдаланиш ҳаражатлари;
К₁ – и-вариант бўйича капитал ҳаражатлар;
Е_н – капитал тикишлар эффективлигининг норматив коэффициенти.
Таққосланаётган қазиб олиш тизимларининг техник-иқтисодий ҳисоблари келтирилган ҳаражатлар бўйича 1 ва 2 вариантдаги қазиб олиш тизимлари – турли қийматли, 3 ва 4 вариантларники – иқтисодий зарарли эканлигини кўрсатди.
Камера тизимида (1-вариант) тозалаш ишлари рудани магазинлаштириш билан олиб борилади, бу рудани камералардан равон ўрта суткали туширилишини таьминлаш учун камерада бузилга руда заҳирасини яратиш


имконини беради. Камерада руданинг магазинлаштирилиши осма ва ётувчи ёнлар томонидан ялонғочлаш майдонларини камайтиради ва тоғ босимини бошқариш учун ижобий шароит яратади ва кон ишларини олиб бориш хавфсизлигини оширади.
Қават ости штреклар тизимида (2-вариант) тозалаш ишлари очиқ ишлаб чиқилган бушликда олиб борилади ва рудани магазинлаштиришига эга камера тизимига хос устунликларга эга эмас.

2.2.2. Ишлаб чиқилган бушликнинг ётқизилиши билан ишлаб чиқишнинг камера тизими

Ётқизишга эга ишлаб чиқишнинг камерали тизими асосан турғун руда ва аралаш жинсларда 8 м дан ортиқ бўлмаган ўрта қувватли йирик тушувчи руда ётиқликларини қайта ишлашда қўлланилади.
Ишлаб чиқишнинг камерали тизими қўлланилганида асосий олиш бирлиги камералараро селиклар билан ажратилган бир неча камералардан ташкил топган блок ҳисобланади. биринчи навбатда камерз заҳиралари олинади (бирламчи камера), камералараро селиклар (иккиламчи камералар) ётқизилган бирламчи камераларда олинади.
Қазиб олиш тизимининг параметрлари:
Блок ўлчамлари

• 
  Баландлик, м – 75;
  
• 
  Узунлик, м – 80-120;
  
• 
  Кенглик, м – 90-120.
  

Камера ўлчамлари:

• 
  Баландлик, м – 75;
  
• 
  Узунлик, м – 40-50;
  
• 
  Кенглик, м – 15;
  
• 
  Қаватости баландлиги, м – 15.
  

Тажриба-саноат блогини тозалаб олишга тайёрлаш учун тайёргарлик-кесма кон лаҳимининглардан ўтилади: орт-киришли юклаш штреклари, блокли тикланувчилар, қават остида юлдузлар, қават ости штреклар, рудани тушириш.
Ҳозирги вақтда тажриба-саноат қисмининг олиш чегараларида заҳираларни ер ости усул билан ишлаб чиқилишида фойдаланиладиган геолого юлдуз кон лаҳимининглардан ўтилган. Ташиш горизонтида 0,00 м, Оралик-1, Оралик-2 ва Оралик-3 штреклардан, шунингдек бремсберг ва қаватости дучкаларидан +15 ва +30 м дан ўтилган. +30 м қават остида қаватости штреклар ва квершлаглардан ўтилади.


Кон лаҳимининглар кўчма қурилма қўлланилиб ўтилади: шпурларнинг бурғиланиши қўл ва телескопик перфораторлар билан, тоғ массасининг юклаш дучкаларигача етказилиши – скрепер лебёдкалари билан амалга оширилади. Горизонтал ва қия кон лаҳиминингларнинг кесими 9 м², вертикалларники 5 м².
“Мурунтау” шахтани разведкадан ўтказилгашида разведка-фойдаланиш иш лойиҳасида қуйидагилар кўзда тутилади:

• 
  Чўзилган вертикал кон лаҳимининглардан ўтиш – КПВ-4А ўтиш комплекси қўлланилиб; шпурларнинг бурғиланиши – YSP 45 телескоп перфораторлар билан;
  
• 
  Горизонтал кон лаҳимларидан ўтиш ташиш горизонти даражасида – кўчма бурғилаш қурилмасидан фойдаланиб (YT29А перфораторлар); тоғ массасини вагонеткаларга ППН-3, МППЗ юклаш машиналари билан юкланиши; юклаш-локомотив транспортигача етказиш;
  
• 
  Қават ости кон лаҳимини ўтиши – ўзи юрар қурилмани қўллаб; шпурларнинг бурғиланиши Boomer Т1D бурғулаш ускунаси билан амалга оширилади, тоғ массасини руда туширгичгача етказилиши – ТОРО-151 юклаш-етказиш машинаси билан амалга оширилади.
  

Тоғ кон лаҳимларининг ўтиш усули – бурғулаш-портлатиш. Шпурлар диаметри 43 мм, портловчи моддаларининг солиштирма сарфи – 2,8 кг/м. Шпурларнинг зарядланиши 216Z Нобелит билан патронлаш (патронлар диаметри 36 мм) ёки игданит билан гранулалаштириш билан амалга оширилади. Игданитдан фойдаланилганида шпурларнинг зарядланиши ЗП-12 зарядловчи билан амалга оширилади.
1000 т га тайёрлаш-кесиш ишларининг солиштирма ҳажми 58,4 м³, 1 м³ тоғ массасидан руданинг чиқиши 1,85 т.
Камерада тозалаш ишлари кесма тешик шакллантириш билан бошланади, унга кейин рудани 1,6-1,7 м қалинликдаги вертикал қатламлар билан киритишади. Руданинг майдаланиши пастловчи портлатиш қудуқлари билан амалга оширилади.


Портлатиш қудуқлари Simba Н157 бурғилаш ускуналари билан қават ости штреклардан амалга оширилади. Қудуқлар диаметри 76 мм, майдалашга портловчи моддаларининг солиштирма сарфи1,1 кг/м, руданинг 1 п.м қудуқдан чиқиши 2,6 м/м. портловчи модда сифатида игданитдан фойдаланилади, қудуқларнинг ЗП-12 зарядловчи билан зарядланиши кўзда тутилади. Камераларда руданинг майдаланиши қисқа секинлаштирилган (ёки секинлаштирилган) портлатишлар билан амалга оширилади.
Камера заҳираларининг қайта ишланиши рудани магазинлаштириш билан кўзда тутилади. Рудани ташишда камерада унинг қисман чиқарилиши (35/40%) амалга оширилади: барча заҳиралар ташилгандан сўнг магазинлаштирилган руданинг тўлиқ туширилиши амалга оширилади.
Бир камерага тайёрлов-кесиш ва тозалаш ишларининг ҳажми 7-жадвалда келтирилган.
Бирламчи камералар заҳиралари олинганидан сўнг ишлаб чиқилган бушликнинг ётқизилиши амалга оширилади. Камеранинг ишлаб чиқилган бушлиги олдин қуруқ жинс ётиқлигига қўйилади. Закладка материали сифатида карьернинг юза жинсларидан фойдаланилади. Жинс ётиқлик ишларини амалга ошириш жойигача 135-78 қиялик ва қават ости штреки +90 м бўйича SТ-7 юклаш-етказиш машиналари билан етказилади.
Бирламчи камералар қуруқ ётиқлигининг мустаҳкамланиши камераларда қават ости штреклардан қудуқларни бурғилаш орқали амалга оширилади.
Иккиламчи камералар биринчи камералар тўлганида ишлатилади. Иккиламчи камералар заҳираларини қайта ишлаш технологияси бирламчи камераларни қайта ишланишига ўхшаш. Иккиламчи камера заҳиралари олинганидан сўнг уни мустаҳкамламасдан қуруқ жинс ётиқлигининг ишланган соҳасини ётқизилиши амалга оширилади. Бўш жинслар сарфи 1 м³ қуруқ ётиқлик 1900 кг.
Умуман тажриба-саноат блоги заҳираларини қайта ишлашда қуруқ ётиқликнинг қотаётганга нисбати 1:1.


Ишланган соҳада қотаётган ётиқликни ушлаб қолиш учун унинг оқиш эҳтимоли бўлган жойларда изоляциялайдиган қисқичлар ўрнатилади. Изоляциялайдиган қисқичлар, қоидага кўра, ёғочли, улар кон лаҳиминингларга кўндаланг ўрнатилган устунлар қатори ва мато ёки бошқа материаллар билан қопланган доскалардан қопламани ўзида намоён этади. Қисқичлар устуни ётиқлик аралашмаси босими остида қисқичлар очилишига учрамаслик учун ишланган соҳа томонг 3⁰+5^о қияликда ўрнатилади.


№2.2 жадвал