«navoiyazot» aj «tasdiqlayman»

_{«O‘zkimyosanoat» aktsiyadorlik jamiyati}
«NAVOIYAZOT» AJ

«TASDIQLAYMAN» «O‘zkimyosanoat» AJ boshqaruv raisi _________ J.T.Mirzamahmudov «____»___________2022 y.

HAVONI TARKIBIY QISMLARGA AJRATISH
QURILMASINING _______ SONLI
TEXNOLOGIK REGLAMENTI
601-bino

«KELISHILDI» «O‘zkimyosanoatloyiha» AJ bosh direktori _________F.F Tashmetov «___»______2022 yil

«TASDIQLAYMAN» «Navoiyazot» AJ boshqaruv raisi __________ O.Sh. Temirov «____»___________2022 yil

Reglamentning amal qilish muddati
«____»________ 20____ yilgacha
MUNDARIJA

Bo‘lim raqami	Bo‘lim nomi	Betlar raqami
1	Ishlab chiqarishning qisqacha tavsifi
2	Ishlab chiqariladigan mahsulotning qisqacha tavsifi
3	Dastlabki hom-ashyo, materiallar va yarim-tayyor mahsulotlar tavsifi.
4	Texnologik jarayon va chizmaning tarifi.
5	Material balans.
6	Asosiy hom ashyo, materiallar va energoresurslarning asosiy normalari.
7	Ishlab chiqarish chiqindilari hosil bo‘lishining har yilgi normalari.
8	Texnologik rejim normasi
9	Texnologik jarayonni boshqarish va ishlab chiqarish nazorati.
9.1	Avtomatik nazorat.
9.2	Analitik nazorat
10	Ish jarayonida sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan nosozliklar va ularni bartaraf etish usullari.
11	Atrof-muhit muhofazasi.
12	Ishlab chiqarishni havfsiz olib borishning asosiy qoidalari.
13	Zaruriy qo‘llanmalar ro‘yhati.
14	Ishlab chiqarish texnologik chizmalari.
15	Asosiy texnologik qurilmalarning spetsifikatsiyasi.
16	O‘zgartirish va qo‘shimchalarni qayd etish varag‘i.

1. ISHLAB CHIQARISHNING QISQACHA TAVSIFI

1.1. Ishlab chiqarishning to‘liq nomi	Havoni tarkibiy qismlarga ajratish qurilmasi
1.2. Ishga tushirilgan yil	2019 -yil.
1.3.Qurilmaning loyihaviy quvvati	Ishlatiladigan havo hajmi	110 000 m^3/h 880 000 000 Nm^3/y
	Past bosimli azot (0,8 МРа)	10 000 Nm^3/h 80 000 000 Nm^3/y
	O‘rta bosimli azot (2,7 MРа)	1 000 Nm^3/h 8 000 000 Nm^3/y
	Kislorod (0,26 МРа)	21 250 Nm^3/h 170 000 000 Nm^3/y
	Argon (0,8 МРа)	150 Nm^3/h 1 200 000 Nm^3/y
	Suyultirilgan havo azot	0,125 Nm^3/h 1000 Nm^3/y
	Suyultirilgan kislorod	0,125 Nm^3/h 1000 Nm^3/y
1.4. Texnologik tarmoqlar (oqimlar) soni	Bir dona
1.5. Ishlab chiqarish usuli	Xandjou sh. «Djontay gidrogen texnologiya» AJ qo‘llanilgan.
1.6.Ishlab chiqarishning ishlash rejimi	Uzluksiz, uch smenali, bir yilda 8 000 soat.
1.7. Ishchi loyihani bajargan tashkilot nomi	«Chjuntay kriogen texnologiyasi» Xanchjou tashkiloti
1.8. Bosh loyihachi	CHINACAMA ENGIEERING CO.LTD
1.9. Texnologik qismi loyihachisi	«Chjuntay kriogen texnologiyasi» Xanchjou tashkiloti
1.10. Texnologik jarayonni ishlab chiqgan tashkilot	«Chjuntay kriogen texnologiyasi» Xanchjou tashkiloti
1.11. Ishlab chiqarishda rekonstruktsiya yoki kengaytirilish ishlari olib borilganligi	Yangi tashkilot

2. ISHLAB CHIQARILGAN MAHSULOT TAVSIFI
Havoni tarkibiy qismlarga ajratish qurilmasining mahsulotlari quyidagilardir:

- 0,28 МРа bosimli texnik kislorod; - Suyultirilgan texnik azot;

- Past bosimli (0,8 МРа) gaz holatidagi azot; - Suyultirilgan argon;
- O‘rta bosimli (2,7 МР) azot; - Gaz holatidagi argon;
- Suyultirilgan kislorod;
2.1 Ishlab chiqarilgan mahsulotlarning fizika-kimyoviy ko‘rsatkichlari
2.1.1 Gaz holatidagi kislorod fizik-kimyoviy ko‘rsatkichlarga ko‘ra 2.1.1 jadvalda ko‘rsatilgan GOST (ГОСТ) 5583-78 talablariga javob berishi kerak:
Jadval 2.1.1

Ko‘rsatkich nomi		Me’yorlar
		Birinchi nav	Ikkinchi nav
1		2	3
1.	Kislorodning hajmiy ulushi, %, kamida	99,7	99,5
2.	Suv bug‘ining hajmiy ulushi, %, kamida	0,007	0,009
3.	Vodorodning hajmiy ulushi, %, kamida	0,3	0,5

2.1.2 Gaz holatidagi va suyultirilgan azot fizika-kimyoviy ko‘rsatkichlarga ko‘ra
2.1.2-jadvalda ko‘rsatilgan GOST (ГОСТ) 9293-74 talablariga javob berishi kerak:
Jadval 2.1.2

Ko‘rsatkich nomi	Gaz holatidagi va suyultirilgan azot markalari normasi
	O‘ta tozalikdagi			Yuqori tozalikdagi			Texnik
	1-nav	2-nav	1-nav		2-nav	1-nav		2-nav
1.Azotning hajmiy ulushi, %, kamida	99,999	99,996	99,99		99,95	99,6		99,0
2.Kislorodning hajmiy ulushi, %, kamida	0,0005	0,001	0,001		0,05	0,4		1,0
3. Gaz holatidagi azot tarkibidagi suv bug‘ining hajmiy ulushi, %, kamida	0,0007	0,0007	0,0015		0,004	0,009		–

2.1.3 Gaz holatidagi va suyultirilgan argon fizika-kimyoviy ko‘rsatkichlarga ko‘ra
2.1.3 jadvalda ko‘rsatilgan GOST (ГОСТ) 10157-2016 talablariga javob berishi kerak:
Jadval 2.1.3

№	Ko‘rsatkich nomi	Me’yorlar
		Oliy nav	Birinchi nav
1.	Argonning hajmiy ulushi, %, ko‘pi bilan	99,993	99,987
2.	Kislorodning hajmiy ulushi, %, ko‘pi bilan	0,0007	0,002
3.	Azotning hajmiy ulushi, %, ko‘pi bilan	0,005	0,01
4.	Suv bug‘ining hajmiy ulushi, %, ko‘pi bilan argonning 101,3 kPa (760 mm.Hg), °C, yuqori bo‘lmagan holatdagi suv bug‘iga tuyinish haroratiga mos keladi.	0,0009 Manfiy 61	0,001 Manfiy 58
5.	Uglerod saqlovchi birikmalari yig‘indisining karbonat angidritga (CO2) hisoblaganda hajmiy ulushi, %, ko‘pi bilan	0,0005	0,001

2.2. Ishlab chiqariluvchi mahsulotning fizika-kimyoviy hossalari.
Azot – kimyoviy formulasi (N₂), hidsiz, ta’msiz va rangsiz gaz, yonmaydi va yonish jarayonida ishtirok etmaydi. Azot toksik gaz emas. Havodan kislorodni siqib chiqarish hususiyati tufayli bug‘ilishni havfini tug‘diradi.
Atmosfera bosimi 760 mm.rt.st. va harorat 273 K (0 ºС) bo‘lganda azot quyidagi hususiyatlarni o‘z ichiga oladi:
Molekulyar massasi - 28,02 g/mol
Solishtirma og‘irlik - 1,251 kg/m³
Qaynash harorati - 77,4 K (manfiy 195,8 ºС)
Kritik harorat - 126 K (manfiy 147,15 °С)
Qotish harorati - 63 K (manfiy 210,15 ºС)

Suyultirilgan havo texnik azot – hidsiz, rangsiz suyuqlik. Normal sharoitda:
Qaynash harorati -77,4 K (manfiy 195,75 ºС)
Solishtirma og‘irlik -1,25 kg/m³,
Zichlik -808 kg/m³.
Suyultirilgan texnik azot istemolchilarga kriogen suyuqliklarni tashish
GOST (ГОСТ) 17518-72 bo‘yicha transport tsisternalarida (rezervuarlar) yoki umumiy qo‘llaniladigan vakuum-kukunli izolyatsiya (GOST (ГОСТ) 16024-70 va
GOST (ГОСТ) 5837-71)li Dyuar idishlarida yetkazib beriladi. Chorvachilikda urug‘larni saqlash uchun qo‘llaniladi.
Kislorod – kimyoviy formulasi - О₂. rangsiz, toksik hususiyatlarga ega bo‘lmagan, hidsiz gaz bo‘lib, yonish jarayonida aktiv qatnashadi. Kislorodning kontsentratsiyasi qancha yuqori bo‘lsa, yonishning intensivligi shuncha yuqori bo‘ladi. Havodagi kislorod miqdorining 4% ga oshishi yonish jarayonini tezlashtiradi. Toza kislorodda ko‘pchilik moddalar, shu jumladan metallar ham o‘z-o‘zidan yonish, hatto portlash hususiyatiga egadir.
Kislorod bilan to‘yingan mato osonlik bilan o‘z-o‘zidan va tez yonadi (masalan, statik elektr uchqunidan). Agar kislorod vaqtida yo‘qotilmasa, yonish havfi uzoq muddatga saqlanib qoladi.
Texnik kislorod – kimyovi formulasi - О₂. rangsiz, hidsiz va ta’msiz gaz bo‘lib, yuqori kimyoviy aktivlikka egadir. Havodan biroz og‘ir. Kimyoviy aktivligi bo‘yicha ftordan keyin turadi. Kislorod yonuvchi gazlar bilan (vodorod, atsetilen va bsh.) portlashga havfli aralashmalar hosil qiladi.
Yog‘lovchi moylar, ularning bug‘lari va parchalanish maxsulotlari toza kislorod bilan birga yonish hususiyatiga ega bo‘lib, ma’lum bir sharoitda esa o‘z-o‘zidan yonib, portlaydi. Bosim va haroratning oshganida yonuvchi moddalar aralashmasining kislorodda o‘z-o‘zidan yonish va portlash havfi oshadi.
Normal atmosfera bosimi 760 mm.simob.ust. va haroratida 273 K (0 ºC) kislorod quyidagi hossalarga egadir: