Neft ha'm gazdi qayta islew karxanalari o'ndiris na'tiyjeliginin' mazmuni, korsetkishleri ha'm onin' kolemine ta'sir etiwshi faktorlar Joba

Finansliq korsetkishleri


Bazar ekonomikası daǵı xar qanday iskerlik aqsha, pul talap etedi, finansni júzege keltiredi. Ulıwma, finans haql xojalıǵında pul resursları menen baylanısqan bolıp, Bulnday resursların payda etiw, bólistiriw hám isletiw processleriniń qáliplesiwi túsiniginen ibarat esaplanadi. Ekenin aytıw kerek, islep shıǵarıw tutınıwdan aldın bólistiriwdi talap etedi. Áwele baha formasındaǵı bólistiriw ámelge asıp, ónim áne sol bahalar úlesine qaray bólistiriledi.
Baha bólistiriwi túrli pul resurslarini, fondlarini júzege keltiredi. Bular toha`m rlarǵa almasinilib, tutınıwdı qáliplestiredi. Umumjamiyet tutınıwı mámleket tárepinen támiyinlenedi. Onıń ushın áwele resurslar, bir neshe qıylı pul fondlari júzege keltiriledi. Xalıq social qorǵawı, átirap -ortalıqtı saqlaw, mudofa, mámleket basqarıwı, nomateriyalliq tarawlardı támiyinlew sıyaqlılar usılar gápinen bolıp tabıladı. Onıń ushın áwele bahalar bólistiriwi sebepli zárúr pul resursları shólkemlestirilip, arnawlı pul fondlari júzege keledi. Sol pul resurs hám fondlarning isletiliwi sebepli eskertip ótilgen tarmaq hám tarawlardıń mútajligi qandiriladi. Bular mámleket tárepinen ámelge asırılıp, mámleket finansınıń qáliplesiwi hám mámlekettiń finanslıq iskerliginen kelip shıǵadı. Sonday eken, pul formasındaǵı finanslıq fondlar payda bolıp, olar finanslıq resurstı quraydı. Finans ónim ma`nisiniń bólistiriliwi bolıp tabıladı. Baha bólistiriwi ónimdi isletiwden aldınǵı process bolıp, ol tutınıwǵa atalǵan bolıp tabıladı.
Mámleket hám mámleketlik emes finansı ámeldegi bolıp, birinshisi tiykarınan umumjamiyet mánisin kásip etse, ekinshisi isbilermen, shańaraq, jámáát finansınan ibarat esaplanadi. Finanslıq munasábetler hám baylanıslardıń sub'ektleri bolıp, Bularǵa finanslıq resursların shólkemlestiriwde, bólistiriwde hám isletiwde qatnasıw etiwshi sıyaqlılar kiredi. Xar bir sub'ekt ózine qaratılǵan ónimlerge teń bolǵan pul fondlarini quraydı. Bul fondlar túrlishe bolıp, xar biri málim maqsetti kózleydi. Mısalı, mámleket finansı mámleketti basqarıw, mudopa`ni támiyinlew, xalıqtı social qorǵaw, rezervler shólkemlestiriw siyaqlilaga sarp etiw etiledi.