New uzbekistan: innovation, science and education

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ
4. Абдуллаева Қ.М. Махсус фанларни ўқитишда бўлажак ўқитувчиларнинг касбий 
билим ва кўникмаларини шакллантиришнинг методик асослари: Дис. …пед. фан. ном.- 
Тошкент: 2006. - 182 б.
5. Мусурмонова О.М., Абдуллаев А.Х., Аҳмедова М.Т. Ўқув касб таълими.-Т.: Халқ 
мероси, 2004.-144 б.
6. Ходжабаев А.Р., Ҳусанов И.А. Касбий таълим методологияси. Т.: “Фан ва технология”, 
2007.-41, 192 б.

---

59
Апрель 2023 10-қисм
Тошкент
‘‘ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН: ИННОВАЦИЯ, ФАН ВА ТАЪЛИМ’’
YANGILANAYOTGAN KONSTITUTSIYA 
Umarova Shoira Usmanovna
Qarshi shahar 
Kasb-hunar 
maktabining
Oliy toifali tarix fani o’qituvchisi
Annotatsiya: Konstitutsiya- davlatning Asosiy qonuni bo’lib, shaxs, jamiyat va davlatning 
o’zaro munosabatlarini tartibga soladi. Har qanday meyoriy-huquqiy hujjat, qonun,farmon, 
farmoyish, qaror yoki boshqa huquqiy hujjat avvalambor Konstitutsiyaga asoslanadi..
Kalit soʻzlar: Konstitutsiya, qonun, huquqiy hujjat, loyiha, yangi tahrir, konseptual o‘zgar 
t
irishlar, Konstitutsiyaviy komissiya.
Konstitutsiya so’zi lotin tilida “ Constitutio “ so’zidan kelib chiqib - ‘tuzish” “o’rnatish”, 
belgilash degan ma’nolarni bildiradi. Jamiyatdagiijtimoiy munosabatlarni qonun asosida
belgilash dastlab qadimgi Rimda amalga oshirilganligi tarixdan bizga ma’lum.
Konstitutsiya o’zining uzoq tarixiga ega. Jahonda birinchi Konstitutsiya 1787 yilda AQSHda 
, 1831 yilda Belgiyada, 1874 yilda Sheysariyada qabul qilingan. Konstitutsiya o’ziga
xos xususiyatlari bilan boshqa qonunlardan ajralib turadi. Hamma qonunlar Konstitutsiya
asosida kelib chiqadi, doim u birinchi asos soluvchi hisoblanadi, joriy qonunlar tizimini
belgilovchi, qabul qilishda ko’pchilik ovozi hisobga olinadi, tez o’zgarmaydigan barqaror
qonun hisoblanadi. Masalan AQSH Konstitutsiyasi 236 yil, Belgiya 192 yil, Sheysariyada
149 yildan buyon ishlab kelmoqda. Bu Konstitutsiya larga o’zgarishlar , qo’shimchalar
kiritilgan, lekin to’laligicha yangi Konstitutsiya qabul qilinmagan.
Jahon mamlakatlarida Konstitutsiyalar nomlanishi , tuzilishi bir-biridan farq qiladi. 
Masalan -Avstriyada “Federal Konstitutsion “deb atalib , 1920 yilda qabul qilingan 7 bo’lim 
152 moddadan iborat. Konstitutsiyalar bir - biridan farq qilsada maqsad birligi bilan 
o’xshashdir.
O’zbekiston Respublikasining mustaqillikka erishishi va mustaqil o’z Konstitutsiya sining
1992 yil 8-dekabrda qabul qilinishi o’zbek davlatchiligini shakllanishiga asos bo’ldi. U 
Muqaddima, 6 bolim, 26 bob, 128 moddadan iborat edi. MDH davlatlari ichida eng 
kattasi bo’lib, III bo’lim hech qaysi davlatni Konstitutsiyasida yo’qligi bilan ajralib turardi.
Asosiy qonunimiz mana 31 yildirkim Vatanimiz istiqboli yo’lida mustahkam huquqiy 
asos bo’lib, mamlakatimiz taraqqiyotini yuksaltirish, ijtimoyi-iqtisodiy, madaniy -ma’naviy, 
siyosiy, huquqiy hayotimizni mustahkamlashda beqiyos o’rin tutdi. O’tgan yillar davomida 
mazkur huquqiy hujjatga bir necha marta muxim o’zgartirishlar qoshim chalar kiritildi.
jumladan 15 marta-1993-yil, 2003-yil, 2007-yil, 2008 -yil, 2011-yil 18.04, 2011-yil 12 .12, 
2014 -yil, 2017- yil 6.04, 2017-yil 31 .05, 2017-yil 29.08, 2018-yil, 2019-yil 18.02, 2019 -yil 
5.03, 2019- yil 4.09. 2021- yil O’zbekiston Pespublikasi Konstitutsiyasi xozirgi vaqtida
inson huquq va erkinliklarini oliy qadriyat deb tan olgan eng ilg’or , demokratik
Konstitutsiyalardan biri ekanligini isbotlab berdi.
KONSTITUTSIYA YANGILANISHIGA QANDAY ZARURAT BOR?
1992 yildan hozirgacha erishgan yutuqlarimiz va hal qilingan muammolar yangi 
tahrirdagi Konstitutsiyani taqozo etdi, xususan, iqtisodiyot, inson huquqlari, odil sudlov, so'z 
va e'tiqod erkinligi, ijtimoiy himoya sohalaridagi yuzlab cheklovlarning olib tashlangani, naqd 
pul, valyuta, kredit masalalaridagi muammolar hal qilingani, qo'shnilarimiz bilan oramizdagi 
25 yillik “muzlar erigani” va boshqa ijobiy harakatlar, dunyoda har kuni kutilmagan xavf-xatar 
va tahdidlar mavjudligi bu ziddiyatli jarayonlar, iqtisodiy qarama-qarshiliklar qachon va nima 
bilan tugashini bashorat qilib bo'lmasligi, jahondagi qariyb 100 million odam o'z hayotini 
saqlash uchun boshqa yurtlarda boshpana izlab yurgani, oziq-ovqat yetishmasligi, energiya 
resurslari taqchilligi, qolaversa, yonginamizda qariyb 50 yillik notinchlikni davom etayotgani, 
pandemiya kabi global muammolar rivojlangan davlatlar aholisini ham jiddiy o'ylantirmoqdaki, 
bularning bari bizga ham ta'sir ko'rsatmasligi mumkin emas.

---

60