Neyrobiologiya fanida yn savollari Neyrobiologiya fani predmeti, maqsadi va vazifalari

Aksonlar bo‘ylab impulslarning o‘tishida glial hujayralarning ahamiyati.
Oligodendrosidlar MNSda impulslarni tezo’tkazuvchi aksonlar atrofida miyelin qobiqhosil qiladi, bunda bitta hujayra bir vaqtningo’zida bir nechta aksonlarda qobiq hosil qiladi. Shvann hujayralari xuddi shunday vazifaniumurtqalilar nerv sitemasi va nerv tugunlaridabajaradi. Bir qadar ingichka (1 mkm dan ingichka)bo’lgan aksonlar miyelin qobiq o’rniga shvannhujayralari bilan qoplanadi. Miyelin qobiqlar Ranveo’tkazmalarida uziladi.MNS da aksonlarmembranasi bilanastrosidlar ulanishlarhosil qiladi. Miyelin qobiqyuqori elektrik, ion tokiqarshiligiga ega bo’lib,harakat potensialininghosil bo’lishiga olibkeladi. Glial hujayralari miyelinlashgan aksonlarda Nakanallari bilan klasterlar hosil bo’lishiga ta’sirqiladi.
Astrositlarning sinaptogenez jarayondagi ishtiroki
Olib borilgan tadqiqotlar natijasida yangi tug’ilgankalamush ganglioz to’rsimon hujayralari toza kulturasharoitida juda kam sinapslarning hosil bo’lishianiqlangan, astrositlar ishtirokida esa neyronlar bilanhosil qiladigan sinapslar soning bir necha barobarortishi kuzatilgan. Bundan kelib chiqib aytish mumkinki,astrositlarning mavjud bo’lishi sinapslar hosil bo’lishjarayoning ortishiga olib keladi.
Glial hujayralarining reparatsiyasi va regenratsiyasidagi roli.
Nervlarningshikastlanish holatidashvann hujayralarineyrotrof omillarsekresiyasini amalgaoshiradi. Bu harakat,sezish va simpatiknervlar va ularningpereferik nishonlarga regeneratsiyalanishinita’minlaydi. Shikastlangan MNS o’tkazuvchi yo’llarida astrositlar,
oligodendrositlar va mikrogliositlar to’planadi va glialyamoqni hosil qiladi. Bu hujayralar aksonlar o’sishiniingibirlovchi turli moddalarni (erkin radikallarni, azot oksidi,araxidon kislotalar, proteoglikanlar) ishlab chiqaradi.
Mikrogliyalar va ularning funksiyasi
“Mikrogliya” termini ilk marotaba 1920yillarda Pio del Ria-Ortega kiritgan bo’lib, ubirinchilardan bo’lib mikrogliya ustida olibborilgan sistematik tadqiqotlani e’lon qilgan.Mikrogliya MNS hujayralarining 15% ni tashkiletadi. Mikrogliyalar yirik bo’lmagano’lchamga va cho’ziq formaega hujayralardir. YetilganMNS uchun shoxlanganmikrogliya xos bo’lib, ularqisqa shoxlangan hujayralarhisoblanadi. Bu hujaralarkichsiz fagositar aktivlikkaega. Bu hujayralar miyaningoq va kulrang qismalarida,asosan qon tomirlariga yaqinjoylashgan. Mikrogliya turlilizasomatik fermentlarishlab chiqarish va shu bilanbir qatorda hujayraqoldiqlarini yo’q qilishxususiyatiga ega. Mikrogliya – umurtqalilaryetilgan nerv sistemasineyroimmun sistemasiningbir qismi hisoblanadi. Ulartravma va infeksiyajarayonida ishtirok etibhimoya vazifasini bajadi.MNSda jarohatlanish vaqtidamikrogliositlar aktivlashadiva jarohatlangan joygamigratsiya qilib nervto’qimasini zararlaydiganmahsulotlarni fagositarusulda neytrallaydi. Ba’zi manbalardamikrogliositlar nerv to’qimasio’tkir shamollash kasalligidaT-limfositlar bilan birgaishtirok etadi. Bundayreaktiv mikrogliyalar nervto’qimasida sitotoksinlarajratib chiqaradi vapatogenlarga ta’sir ko’rsatadi