Neyrobiologiya fanida yn savollari Neyrobiologiya fani predmeti, maqsadi va vazifalari

Hujayra defferensatsiyasi
Har qanday hujayra kelib chiqishidan qat’iynazar qo’shni hujayralardan bir qator biologikmoddalarni oladi va bu moddalar ularningfenotipiga ta’sir qiladi va differensasiyalanadi. Erta stadiyalardadeterminastsiya (embrionqismlari oʻrtasida sifatjihatdan farqning paydobo’lishi) labil hisoblanadi.Bu jarayon bir nechastadiyalarda amalga oshadiva oxir oqibatda terminaldeb nomlanuvchi oxirgibosqichga o’tadi vaavtomatik ravishdadeterminatsiya stadiyasidifferensatsiyaga o’tadi. Determinatsiya, latent ixtisoslanish —embriologiyada organ va toʻqimalarningshakllanishi oldidan rivojlanayotgan embrionqismlari oʻrtasida sifat jihatdan farq paydoboʻlishi. Neyroblastlarning migratsiyasi natijasida ertamuddatlarda differensatsiya boshlanishi mumkin.Jarayon 3 ta fazadan iborat. Differensasiya fazasida hujayra mitotik bo’linaoladi va shu bilan bir qatorda spesifikmahsulotlar sintezlanadi, ammo undasintezning nospesifik sistemasi aktiv holda,jumladin, endoplazmatik retikulum, Goldjiapparati, mitoxondriyalar hosil bo’ladi. Keyingi faza prodefferensasiya hujayra bo’linishdanto’xtaydi va unda spesifik sintez boshlanadi, bu ma’lumtip hujayralarda amalga oshadi. Masаlan, miya ko’prigihujayralarida serotonin sintezlanadi. Bu moddapereferik nerv sistemasida mediator vazifasinibajaradi. So’ngi fazada hujayraxususiy differensasiyalanishgao’tadi, ular bo’linishini batamom yo’qotadi.
Aksonlarning o‘sishi
Neyronlar o’zining oxirgi joyiga joylashgandanso’ng, uning tanasidan akson va dendridlar o’sibchiqa boshlaydi. O’sayotgan aksonlarning uchun birozkengaygan kaft va unda barmoqlarningjoylashishiga o’xshaydi. Barmoqqa o’xshasho’simtalar fillopodiylar deb yuritiladi. Fillopodiylar doim harakatda bo’ladi. Shungamovofiq ular yaqin substratlarni izlaydi, xuddipaypaslashga o’xhash harakat qiladi. O’sishkonusining bunday harakati aktinlifillomentlarning miozin bilan aloqadorligiasosida amalga oshadi. Bu aktivlikka Ca 2+ionlarining ham ta’siri mavjud.
Neyronlarning nubud bo‘lishi.
Adabiyotlarda katta yoshli odamlar nerv sistemasidaneyronlar soni yangi tug’ilgan bolalarga nisbatan kamekanligi aniqlangan. Buning asosiy sababineyronlarning nobud bo’lishi bilan izohlash mumkin. Neyronlarning nobud bo’lishi mRNK va oqsillaringibitorlarining sintezlanishi bilan bog’liq. Apaptoz (bu tartibli programmalashtirilganhujayra oʻlimining bir turi) ta’sirida neyronningnobud bo’lishi. Bundan tashqari neyronlarning yangi nishon hujayralarninguchramasligi yoki ularning sinapslar hosil qilmasliginatijasida ham nobud bo’ladi. Аtrofiyaga har qanday ta’sirnatijasida nerv hujyarasining nobud bo’lishi uchrashimumkin.