Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti kimyo va uni o’qitish metodikasi kafedrasi

Download 1.19 Mb.

bet	6/11
Sana	08.02.2023
Hajmi	1.19 Mb.
	#1177841

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Bog'liq
MUSTAQIL ISHLASH METODLARI LABORATORIYA VA AMALIY MASHG`ULOT METODI

II BOB. METODIK QISM 2.1. Mavzuni o`qitishda laboratoriya va amaliy mashg`ulot metodlaridan foydalanish.

I bobga oid xulosalar
Xulosa qilib aytganda bugungi kunda har qanday maktab intizomi bo'yicha o'qituvchi AKTdan foydalangan holda dars tayyorlash va o'tkazishi kerak deb hisoblayman shunda dars qiziqarli va ancha tushinarli tarzda bolalarga yetkaziladi . AKTdan foydalangan dars ko'rgazmali, rang-barang, ma'lumotli, interaktiv bo'lib, o'qituvchi va talabaning vaqtini tejaydi, talabaga o'z tezligida ishlashga imkon beradi, o'qituvchiga o'quvchi bilan har xil va individual ravishda ishlashga imkon beradi, o'quv natijalarini tezkor kuzatib borish va baholash imkoniyatini yaratadi.
Amaliy mashg'ulotlarda esa o'quvchilarda ko'nikma va malakalami shakllantirishga alohida ahamiyat beriladi. Bunda o`quvchilar bilan birgalikda do`stona munosabat o`rnatish kata ahamiyatga ega.
Yoshlar o`rtasida kimyo amaliy mashg`ulotlarini qiziqarli o`tkazish uchun yangi metodik o`yinlar va ko`rgazmali qurollarlardan foydalanish o`rinli.Shu bilan birga xavfsizlik qoidalariga ham amal qilish joiz.

II BOB. METODIK QISM
2.1. Mavzuni o`qitishda laboratoriya va amaliy mashg`ulot metodlaridan foydalanish.
1. Amaliy mashģulot va seminar darslarida kimyo fanining òrgatishda qòlllaniladigan metodlar.
2. Laboratoriya darslarini òtishda qòllaniladigan metod turlari.
^{Monologik metodlar}
^{Diologik metodlar}
^{Yangi pedagogik texnologiya}
^{Korgazmalilik}
^{Amaliy mashg’ulotlar}
^{Oqituvchining o’quv materialini bayon etish metodlariga, bunda so’zlab berish, ma’ruza, suhbatlar, ekskursiyalar, demonstratsion tajribalar va ko’rsatmali o’qitishning boshqa vositalaridan foydalanish}
^{Monologik metodlar- so’zlab berish, ma’ruzalarga, bolinib, oquv materiali mazmunini oqituvchining ozi tushintiradi. Bu metodda oquvchilar faktlar, eksprement orqali kuzatib organadilar:}
^{fandagi malum bilimlar atrof muhit himoyasi, element va moddalarning sodir bolishi tarzida korgazmali holda ifodalanadi.}
^{Tushuntirish metodi qollanganda oquvchilarga nazariy bilimlar mohiyati ochib beriladi. Moddalar massasining saqlanish qonuni atom - molekulyar nuqtai - nazaridan tushuntirilganda yoki elementlar xossalarining davriy ravishda takrorlanish kabi holatlar tushintirilganda tushunchalar ketma - ket ochilib umumlashtiriladi.}
^{Maruza - metodi ancha vaqt olinadigan monoton metod bolib hisoblanadi. Maktab maruzasi 30 minutdan koproq vaqtni olib asosan yuqori sinf o’quvchilari va talabalar uchun qo’lay. Monoton metodda oqituvchi ozining nutqi ravonligiga katta etibor beradi.}
^{Oqituvchi nutq ravonligi, sofligi, mazmunli holda materialni izohlash bilan oquvchilar diqqatini oziga torta bilishi kerak.}
^{Diologik metodlar- bularga har xil suhbatlar, seminarlar, misol bolib oqituvchi va oquvchi orasida boglanishli nutq tarzida olib boriladi.}
^{Suhbat - bu oquvchi va oqituvchi orasidagi diolog bolib hisoblanadi.}
^{Oqituvchining savollariga oquvchi javob beradi yoki aksincha. Maktab amaliyotiga keyingi vaqtlarda Yangi pedagogik texnologiya tarzida seminar darslari kirib keldi. Masalan, uglevodorodlarning xossalari ularning tuzilishiga bogliqligi kabi mavzulari seminar tarzida organilsa, oquvchilarda tafakkur qirralari osib tayanch bilimlarni qollash orqali rivojlanish boladi. Bu metod koproq yuqori sinflarda olib boriladi.}
^{2. Mustaqil ishlash metodlari- laboratoriya ishlari, amaliy mashg’ulotlar, kimyodan masalalar yechish va adabiyotlar bilan ishlash.}
^{Kimyo oqitishda korsatiladigan eksperimentlardan foydalanish eng muhim metod sanaladi. Kimyo oquv predmetining oziga xos xususiyati ham shu nazariy mazmunning bir vaqtning ozida mavhum holda emas, isbotiy bolishi bilan ahamiyatlidir. Demonstransion eksperimentni oqituvchi, laborant yoki talaba korsatib turishi va oqituvchi izohlab borishi mumkin. Kurs boshida hali oquvchilarda kimyoviy tajribalarni bajarish konikma va malakalar rivojlanmaganda oqituvchi ozi yoki laborant otkazadi. Demonstrasion tajribalar ayniqsa foydali holat kasb etganda katta qiziqish orttiradi. Masalan, CO 2 bilan o`t ochirishni korsatish;}
^{Korgazmalilik - shunday olib borish kerakki bajarilayotgan tajribalarni oquvchilar hammasi kora olsin. Korgazmalilikdan kadoskop va boshqa TCO dan unumli foydalanish lozim.}
^{Oquvchilarga korsatiladigan tajribalar oddiy, xavfsiz, ishonchli tarzda bolishi shart. Otkazilayotgan eksperiment tafsilotlarini albatta izohlab borish lozim.}
^{Tajribalar otkazilayotganda quyidagi metodlarga amal qilish tavsiya etiladi:}
^{1. Tajribaning maqsadini qoya bilish: oquvchilar nima sababdan tajriba otkazilishini tushinishi kerak.}
^{2. Tajribalar otkazilayotgan priborlarning chizmalarini chizish; sharoitni belgilash, (reaksiya qanday sharoit va muhitda olib boriladi.)}
^{3. Oquvchilarning kuzata bilishini tashkil etish. (Nima bolayapti-yu, natija nima boladi anglab yetish)}
^{4. Nazariy xulosalar chiqara bilish; eksperimentning rivojlantiruvchi funksiyasi, oqituvchining sozi bilan amalga oshadi. Ular:}
^{1) Tajribaning ozidan bilimlar paydo bolishi.}
^{2) Oqituvchining sozi izohlari kuzatishini toldirib borishi.}

^{O'quvchi eksperimenti maqsadi, uni kelgusi mustaqil hayotga tayyorlashda iborat. O'quvchi eksperimenti laboratoriya tajribalari va amaliy mashg’ulotlarga bolinadi.}
^{Ular didaktik maqsadlar bilan farq qiladi.}
^{Laboratoriya tajribalari - yangi bilimlar olish, yangi materialni organish bolib hisoblanadi.}
^{Oquvchi eksperimenti quyidagi bosqichlarda amalga oshadi:}
^{1) Tajribani maqsadini tushuntirish;}
^{2) Moddalarni organish;}
^{3) Priborni yigish yoki tayyorlashdan foydalana bilish;}
^{4) Tajribani bajarish;}
^{5) Natijalar tahlili va xulosalar chiqarish;}
^{6) Olingan natijalarni izohlash va kimyoviy tenglamalar tuzish.}
^{7) Hisobot yoza olish.}
^{Oquvchi oz oldiga qo’ygan muammoning yechimini tushunib yetishi kerak.}
^{Kimyo fanidan oquvchilarning laboratoriya tajribalari yakka, guruh, jamoa holda amalga oshadi.}
^{Laboratoriya mashgulot joylari oldindan oquvchiga ajratib qo’yiladi. Laboratoriya tajribalari yangi material mazmunini tushuntirish jarayonida olib boriladi.}

^{Amaliy mashg’ulotlar - malum mavzular organilgach, ularning oxirida olingan bilimlarni mustahkamlash, takomillashtirish, konspektlash hamda konikma va malakalarni takomillashtirishga xizmat qiladi.}
^{Kimyodan amaliy mashg’ulotlar- o’quvchi va talabalarning bilim konikmalarini shakllantirishning asosiy omilidir. Amaliy mashgulotlarda konikma va malakalar shakllanishiga katta etibor beradi. Amaliy mashgulot VII sinfdan boshlab otkazila boshlaydi. Har bir amaliy mashgulotni otkazishda reaktiv, pribor va kimyoviy asbob-uskunalar bilan ishlashning texnik qoidalari, muomila qilish konikmalariga alohida ahamiyat berish, xavfsizlik texnikasi qoidalariga amal qilish talab etiladi. Amaliy mashgulotlar ikki xil korinishda boladi: berilgan instruksiya asosida otkaziladigan mashgulotlar va eksperimental masalalar yechish bilan bogliq tajribalar nutq ostirish til orgatish, yangi bilimlar orgatish va boshqa faoliyat turlarini rivojlantirishga yordam beradi.}
^{Didaktik oyinlarning asosiy turlari intellektual (aqliy) va harakatli hamda aralash oyinlardan iborat. Bu oyinlar ishtirokchilarda aqliy . jismoniy, axloqiy, psixologik, estetik, badiiy tadbirkorlik, mehnat va boshqa konikmalarni rivojlantirishga yordam beradi. Bularning orasida didaktik oyinlar ta’lim . tarbiya vazifalarini amalga oshirish imkoniyatini oshirib borishi bilan alohida oringa ega.}
^{Quyida kimyo darslarida didaktik oyinlar qo’llash haqida fikr yuritamiz.}
^{Ishchanlik oyin darsi . dars mavzusi boyicha masalalarni hal etish jarayonida oquvchilarning faol ishtirok etishini ta’minlash orqali yangi bilimlarni ozlashtirish mashqi.}

^{Kimyoda 7-sinifda Suvning tarkibi va xossalari mavzusida oquvchilarni 3 ta kichik guruhlarga bolib xar bir guruhga sovollar beriladi.}
^{Suv qanday modda.}
^{2. Suvdan qanday foydalanamiz.}
^{3.suvning tarkibi qanday.}
^{Rolli oyin darsi - dars mavzusi boyicha masalalarni organishda oquvchilarga oldindan ma’lum rollarni taqsimlash va dars jarayonida shu rolni bajarishlarini tashkil etish asosida bilimlarni mustaxkamlash darsi.}
^{Masalan; 7-sinifda Birikmalardagi elementlar atomlarining valentligi mavzusida oquvchilarga element belgilari berilib ularni valetlik asosida birikishi korsatiladi.}
^{H2 O H-------O ----------H N2 O N-------O--------N.}
^{Teatrlashtirilgan dars . dars mavzusi bilan bogliq sahna korinishlari tashkil etish orqali dars mavzusi boyicha chuqur, aniq ma’lumotlar berish darsi.}
^{8-sinif Elektrolitlar va elektrolitmaslar mavzusiga sahna korinishi tayyorlash mumkin}
^{Kompyuter darsi . tegishli oquv fani boyicha dars mavzusiga doir kompyuter materiallari ( multimediya, virtual oquv kursi va shu kabilar ) asosida otiladigan dars.}
^{Kim oshdi savdosi darsi . oquv fani ayrim bolimi boyicha bilimlarni har bir oquvchi qanchalik kop bilishini namoyish etish darsi. Bunda oquvchlarga sovollarni berib togri lavoblarni yutib olishini tashkil qilinadi.}
^{Yamarka darsi . dars mavzusini bolaklar boyicha oldindan ozlashtirish oquvchilarning ozaro muloqat asosida sinfga qiziqarli tushuntirish orqali otiladigan dars.}
^{Formulalar darsi . oquvchilarning formulalarni puxta ozlashtirishlari boyicha turli oyinlar shaklidagi mashqlar otkazish darsi. Bunda oquvchilarga reaksiya tenglamalari yozilgan varaqlar beriladi va ularga mos sherikni toppish aytiladi, natijada oquvch bilimini tekshirish mumkin.}
^{Oyin darsi . dars mavzusiga mos oyin orqali oquvchilarning ozlashtirishlarini tashkil etish darsi.}
^{Tergovchi bilimdonlar olib boradigan darsi . dars mavzusini oldindan puxta organgan oquvchilar yordamida qiziqarli savol . javoblar, tahlillar asosida isbotlab, tushuntirish mashqlari bolib, bunda oquvchilar dars mavzusini ozlashtirib eslab qolishlari uchun qulaylik yaratadilar.}
^{Integral ( integratsiyalangan ) dars . bir nechta fanlarga doir integratsiyalash uchun qulay bolgan mavzular boyicha tashkil qilingan dars (5)}
^{Umumta’lim maktablarida kimyo ta’limi samaradorligini oshirishda taklif etilayotgan didaktik o`yinlar}
^{Oqitishning individuallashuvi jamoa bilan yanada chuqur boglanishiga olib boradi, jamoadagi ozining men ini namoyish qilishning, shaxsiga aylanishning yorqin istiqbollarini vujudga keltiradi. Shaxsni ta’sir korsatishning jamoaviy vositasida tarbiyalash . unda jamiyatga togri munosabatni tegishli faoliyat bilan qoshilishining axloqiy . estetik normalar haqidagi, ularga ongli yondashish togrisidagi tushunchalarni tarkib toptirishni bildiradi. Mustaqillik va faollikni, oziga xoslikni rivojlantirish esa ijtimoiy konstruktiv . ijodiy ishlarda ozini yaqqol namoyon etishdir.}
^{Kimyoga oid qiziqarli mavzularga krossvord, rebus va ijodiy izlanishga undaydigan masalalarni kiritish mumkin. Bunday qiziqarli masalalar quyidagi didaktik talablarga javob berish kerak.}
^{1.Qiziqarli masalalar tezkor va obrazli fikrlashni rivojlantirib, ularni yechish jarayonida ijodiy motivatsiya hosil qilishi.}
^{2.Taqdim etilayotgan materialning oquvchilar uchun yangi va qiziqarli bolishi.}
^{3. Oquvchilarning oquv-biluv faoliyati darajasini oshirish maqsadida topshiriqlarning mazmunida uni turli usullar bilan yechilishining kozda tutilishi.}
^{4. Qiziqarli masalalarning yechish jarayonida bosqichma-bosqich oquvchilarning ijodkorligini yuzaga chiqarishga yonaltirilishi.}
^{5. Oquvchilarning mustaqil ishlashini taminlash uchun topshiriqlarning variativ bolishi.}
^{6. Topshiriqlarni oquvchilarning fazoviy tasavvur va tafakkurini rivojlantirishga qaratilishi.}
^{Kimyoni oqitishda krossvord va rebuslardan foydalanish oquvchilarni zeriktirmaslikka, kimyo atamalaridan soz boyligini oshirish va tez fikrlashga orgatadi. Kimyoga oid rebusni tuzishda turmushda uchraydigan va oquvchilarga ma’lum bolgan obyektlar, shakllar yoki tajribalarni tanlash maqsadga muvofiq. Rebusda berilgan turli hil obyektlar, shakllar va tasvirlar oquvchilarga ma’lum bolgani uni oqitishning hamma bosqichida qollash mumkin. Oquvchilarni fanga qiziqtirish, darsda qiziqarli masalalar va didaktik oyinlardan unumli foydalanib faol oquv . biluv jarayonini vujudga keltirish orqali oquvchilarning grafik tayyorgarligi darajasini oshirish va kasbiy shakllantirish mumkin. Oquv jarayonida didaktik oyinlar oquvchilarning oldiga qoygan maqsadidan kelib chiqib:}
^{1. Yangi mavzular tushuntirishdan oldin (bunda oyin muammoli vaziyat sifatida )}
^{2.Yangi mavzuni tushuntirish vaqtida ( oquvchilarning diqqatini jalb qilish maqsadida )}
^{3.Mavzuni mustahkamlashdan oldin, shuningdek oquvchilarning bilim, konikma va malakasini tekshirish vaqtida ( oquvchilarni oziga hos oyinga jalb etib, kichik guruhlar xosil qilish va raqobatni yuzaga keltirish ) qollash mumkin.}
^{Yuqoridagi fikrlar aosida kimyo fanidan didaktik oyinlar ishlab chiqish va imkon qadar kompyuter oyinlari tarzida yaratib, dars jarayonida foydalanish oquvchilarning qiziqishini orttiradi. Kimyo fanidan yaratilgan oyin dasturlari oquvchilarda o`quv motivatsiyasini maqsadi va sharti tanlab olinadi.}
^{Topshiriq turlari}
^{1.Qiziqarli masalalar tezkor va obrazli fikrlashni rivojlantirib, ularni yechish}
^{jarayonida ijodiy motivatsiya hosil qilishi.}
^{2.Taqdim etilayotgan materialning o`quvchilar uchun yangi va qiziqarli bo`lishi.}
^{3. O`quvchilarning o`quv-biluv faoliyati darajasini oshirish maqsadida}
^{topshiriqlarning mazmunida uni turli usullar bilan yechilishining ko`zda tutilishi.}
^{4. Qiziqarli masalalarning yechish jarayonida bosqichma-bosqich}
^{o`quvchilarning ijodkorligini yuzaga chiqarishga yo`naltirilishi.}
^{5. O`quvchilarning mustaqil ishlashini taminlash uchun topshiriqlarning variativ}
^bo`lishi.
^{6. Topshiriqlarni o`quvchilarning fazoviy tasavvur va tafakkurini rivojlantirishga}
^qaratilishi.

Download 1.19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti kimyo va uni o’qitish metodikasi kafedrasi

Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti kimyo va uni o’qitish metodikasi kafedrasi