Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti “kimyo va uni o’qitish metodikasi” kafedrasi

II BOBGA DOIR XULOSALAR
Ushbu bobda laboratoriya va amaliy mashg'ulot metodlarida qo'llaniladigan metodlar hamda dars jarayonida bu metodlardan foydalanish o'quvchilarni laboratoriya va amaliy mashg'ulot daslarida ma'lum qoidalarga amal qilishi dars jarayonini qiziqarli tarzda olib borish to'g'risida ko'rsatmalar berilgan. Kimyo darslarida laboratoriya mashg'ulotlarini olib borish davomida xavfsizlik texnika qoidalriga rioya qilish yo'riqnimada ko'rsatilmagan tajribalarni bajarish qat'iyan taqiqlangan. Buni o'quvchilarga tishuntirish orqali o'qituvchi dars jarayonida kelib chiqishi mumkin bo'lgan ko'ngilsizliklarni oldini olgan bo'ladi. Keyingi navbatda o'quvchilarni tajriba jarayoni bulan to'la to'kis ravishda tanishtirish mavzuni o'quvchini yaxshi o'zlashtirishini ta'minlaydi. Amaliy mashg'ulot darslarida qo'llaniladigan metodlar orqali biz o'quvchilarni mavzuga oid savollariga javob berib ularda mavzu yuzasidan yuzaga kelgan bo'shliqni to'ldirishimiz mumkin. Bu esa o'z navbatida o'quvchilarni kimyo faniga qiziqishi ortishini ularni ilm o'rganishga bo'lgan hohishlarini otishiga olib keladi.


III.BOB. TAJRIBA SINOV VA NATIJALAR TAHLILI.
3.1. Laboratoriya va amaliy mashg`ulot metodlari uchun guruhlarni tanlash va savol javob o`tkazish.
So’ngi yillarda faol o’qitish usullaridan biri bo’lgan pedagogik o’yinlar keng targ’ibot qilinib qo’llanilmoqda. Pedagogik o’yinlar ham boshqa faol usullar kabi, o’quvchilarni o’z kasbiga qiziqtiruvchi, bilim doiralarini kengaytiruvchi, ularda hozirjavoblik xususiyatlarini tarbiyalovchi, faollashtiruvchi va ularning mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantiruvchi kabi didaktik funktsiyalarni bajaradi. Tajribalarda ta’kidlanganidek, agar mashg’ulot odatdagi - faqat tinglab o’tirishga asoslangan usulda o’tkazilganda, o’quvchilar axborotning ko’pi bilan 20 foizgachasini o’zlashtirgan bo’lsa, pedagogik o’yinlardan foydalanilganda esa, bu ko’rsatkich 80-90 foizgacha oshganligi tasdiqlangan.
Quyida o’qitish jarayonida 7sinf o`quvchilari uchun qo`llangan bir nechta ba`zi bir pedagogik o’yinlarning  tavsifi, o’tkazish tartibi to’g’risida uslubiy tavsiya beriladi.
’Nishonga ur’
Maqsad: Mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish. Bu uslub kimyoviy elementlarning xossalari haqidagi bilimlarni tizimlashtirishga yordam beradi .
O’yin uchun kerakli jihoz:Tarqatmalar
Moddalarning formulasini toping va koeffeffientlarni to’g’ri tanlash
Uchta bir-biri bilan bog’langan doiralar ichida yarim reaksiyalar yoziladi.Ayrim doiralar ichiga tegishli reaksiyani davomi (formula)ni va indekslarini yoziladi.

‘Kimyoviy reaksiya turlari’.
Maqsad:. Kimyoviy reaksiya turlari haqida bilimlarni chuqurroq egallash.
O’yin uchun kerakli jihoz:Tarqatmalar
O’yin sharti: Reaksiya jarayonidagi А va В moddani qaysi modda ekanligini aniqlang va kimyoviy rekasiya qaysi rekasiya tipiga mansub ekanligini aniqlang
Mg+A=2MgO
S+A=SO₂
MgO+B=Mg(OH)₂
SO₂+B=H₂SO₃
Mg(OH)₂+ H₂SO₃=MgSO₃+2B
’Kimyoviy loto’
Maqsad:O’quvchilarning anorganik birikmalar orasidagi genetik bog’lanish mavzusiga oid bilimlarini umumlashtirish.Bu uslub o’quvchilarning diqqatini jamlashga , xotirani mustahkamlashga o’rgatibgina qolmay kuzatuvchanlik qobiliyatini ham rivojalnatiradi.
O’yin uchun kerakli jihoz:Har bir o’yin isjtirokchisiga 20-30 fishka( qattiq qog’ozdan) tarqatmada yozilgan formulani ustiga qo’yish uchun.Loto kerak bo’ladi.Lotoning o’lchami 16 Х 9 sm, oq qalin qog’oz (karton)dan tayyorlansa maqsadga muvofiq.Tarqattmada ketma-ketlikda 9 vertikal ustunga 2 ta kimyoviy element yoki 2 ta moddaning formulasi yoziladi.Har bir ustunda chapdan on’gga moddaning formulasi bir xil bo’lishi kerak.Masalan:metallmas-element, metall-element, asosiy oksidlarning formulasi, kislotali oksidlarning formulasi, amfoter oksidlarning formulasi, gidroksidlarning formulasi, tuzlarning formulasi.
Boshlovchi (qopchasi)da shu tarqatmadan bir nechta xili bo’lishi kerak.
O’yin sharti:O’yin isjtirokchilariga tarqatmalardan bir nechtasi beriladi.Boshlovchi qopidan tarqatma olib moddaning formulasini yoki elementning kimyoviy belgisini o’qiydi.O’yin isjtirokchisi modda qaysi sinfga tegishliligini aniqlaydi va o’sha moddani ustiga fishka qo’yadi. Kim birinchi bo’lib tarqatmadagi formulalarni ustini fishka bilan yopib bo’lsa o’sha ishtirokchi g’olib bo’ladi.

Na		K2O	N2O5		H2CO3	Ca(OH)2
	B	MgO		Al2O3			Zn(OH)2
Cu	S		Cl2O7	ZnO		Fe(OH)2	Al(OH)3

‘Kislota formulasini top’
Maqsad:Kislota formulasini tog’ri tuzishni o’rganish
O’yin uchun kerakli jihoz:Tarqatmalar
O’yin sharti:Tegishli tarqatmadan foydalanib kislota formulasini hosil qiling.
Tarqatmalar.

Oksid formulasini top.

Maqsad:Oksid formulasini tog’ri tuzishni o’rganish
O’yin uchun kerakli jihoz:Tarqatma
O’yin sharti:Tegishli tarqatmadan foydalanib oksid formulasini hosil qiling.
Tarqatmalar.

S

O

O2

C

Al2

Mg

O3

N

Fe2