Nókis – 2023 Ósimlikler sistematikasi analizi hám latinsha (nomenklatura) atlarin oqıw qaǵiydalari

Qadaǵalaw ushın soraw:
1. Cupresaceae (Sarvililer) tuqımlas qanday sistematik belgilerge iye ?
2. Cupresaceae (Sarvililer) ózine tán belgileri?
3. Cupresaceae (Sarvililer) tuqımlas wákiller jasaw sharyatı qanday?
4. Cupresaceae (Sarvililer) tuqımlas wákiller tirishlik formaların?


Berberidaceae (Zirkliler) tuqımlasi dárilik ósimlikleri tuqımlası tuwisi túrleri nomenklaturasiniń analizi hám úyreniw qaǵıydaları
Sabaq maqset: Berberidaceae (Zirkliler) tuqımlas túrleri nomeklaturasnıń analızı hám úyrenıw qaǵiydalar olardıń morfologik, biologik sondayaq dárilik qásiyetler haqındaǵı jana bilim, kónikpesın formaladırıw.
Identiv oqıw maqsetleri: Berberidaceae (Zirkliler) tuqımlas túrleri nomeklaturasın analız ete aladı.
2. Berberidaceae (Zirkliler) tuqımlas wákillerin morfologik hám biologik qásiyetlerin biledi.
Kerekli úskene hám materiallar : ósimlikler anıqlaǵishi, gerbariylar, súwretler, lupa, slaydlar.


Qara barbaris zirk (Berberis oblonga Rgl.) Zirk Oraylıq Aziya taw aymaqlarında tarqalǵan qımbatlı endemik zirk túri bolıp, teńiz júzesinen 1300-2800 metrge shekem bolǵan biyikliklerde kóplegen ósedi. Biyikligi 4 metrge shekem bolǵan kóp shaqalı puta.
Qızıl zirk (Berberis integgerim a Bge.) botanik alım Bunge tárepinen 1843-jılda Zarafshon dáryası boyında tayarlanǵan gerbariy tiykarında bólek túr retinde tuwısqa kiritilgen. Bul zirk tenge tárizli zirkke jaqın túr bolıp, odan sozıq, ellips toqqizil mayda miyweleri menen parıq etedi. Qızıl zirk boyı 4 metrge shekem, geyde 5-6 metrge shekem ósıwshı kóp deneli puta bolıp tabıladı. Shaqalarınıń diametri 5-6 sm, domalaq, topır múyeshtegi. Japıraq qırları tegis, máyektárizli formada bolıp, qırı tish tárizli tikenli 2-6 sm uzınlıqta boladı. Shaqaları tikenleri bir yamasa úsh bólekli. Quramalı topgúlleride gúlleri tıǵız, 12-25 ten bolıp jaylasadı. Mayda miyweleri aldın qızıl, toq pisip jetilgenen son qıp-qızıl reńge kiredi. Miyweleri biliner-bilinbes aq shań menen oralǵan, uzınlıǵı 9 mm ge shekem, diametri 3,5-4,5 mm átirapında boladı. Ol tegis, sozınqı, uzınlıǵı 5 mm ga jetedi. 1 kg jańa terilgen may da miywelerinde 5 mıń dana miywesı yamasa 71,5mıń dana tuqım boladı. Qızıl zirk areali talay keńlew bolıp, Oraylıq Aziyada Junǵor Olatovidan tokı Afǵanıstanıń tawlı aymaqlarına shekem bolǵan aralıqta Tyan-Shan hám Pomir-Oloy taw sistemasında keń tarqalǵan zirk túri esaplanadı. Oraylıq Aziyadan sırtda Iran hám Batıs Xitaydıń tawlıq jerlerinde ósedi.
Ózbekstanıń Batıs Tyan-Shan tawlarında, Turkistan taw dizbeginde kemrek, Hisor hám Boysun tawlarında kóbirek ushraydı tiykarınan ıssı qubla janbawırlarda 1400-2500 m biyikliklerde tarqalǵan. Bul tur miyweleri farmacevtika hám azıq-awqat sanaatı, toǵay melioratsiyası ushın zárúrli áhmiyetke iye.