Noorganik kimyo kafedrasi noorganikkimyo

konsentrasiyasi qancha katta bo’lsa,uning zichligi ham shuncha katta bo’ladi. Eritma 
konsentrasiyasiga bog’liq bo’lgan zichligi ma’lumotlarda jadval shaklida beriladi: 
Jadval: Tuz eritmalarining zichligi 20
0
 C (g/ml) 
C (%) 
konsentrasiya 
NaCl 
(NH
4
)
2
SO
4
 
BaCl
2
 
NaNO
3
 
HCl 
H
2
SO
4
 
1 
1,005 
1,004 
 
1,005 
 
1,001 
2 
1,012 
1,010 
1,016 
1,012 
1,004 
3 
1,027 
1,022 
1,084 
1,025 
1,014 
1,020 
6 
1,041 
1,034 
1,058 
1,039 
1,029 
1,041 
8 
1,056 
1,046 
1,072 
1,053 
1,039 
1,055 
10 
1,071 
1,057 
1,092 
1,067 
1,049 
1,069 
12 
1,086 
1,069 
1,118 
1,082 
1,059 
1,088 
14 
1,101 
1,081 
1,134 
1,097 
1,069 
1,098 
16 
1,116 
1,092 
1,156 
1,112 
1,079 
1,113 
18 
1,132 
1,104 
1,179 
1,127 
1,089 
1,128 
20 
1,148 
1,115 
1,203 
1,148 
1,099 
1,148 
24 
1,180 
1,138 
1,258 
1,175 
1,121 
1,174 

---

30 
 28 
 
1,161 
1,209 
1,141 
1,206 
35 
 
1,2 
1,270 
1,178 
1,265 
40 
 
 
 
 
 
1,307 
60 
 
 
 
 
 
1,503 
80 
 
 
 
 
 
1,782 
96 
 
 
 
 
 
1,84 
 
Eritma zichligini areometr bilan o’lchagandan keyin jadvaldan shu zichlikka to’g’ri kelgan % 
konsentrasiyasi topiladi.Agar jadvalda o’lchangan zichlikning qiymati bo’lmasa, konsentrasiyani 
shu zichlikka yaqinroq turgan 2ta sondan foydalanib, interpolyasiya yo’li bilan topiladi.Buning 
uchun jadvaldantopilgan zichlikning qiymatidan ko’ra kattaroq va kichikroq zichliklarni va 
shularga mos keladigan konsentrasiyalar qiymatlari topiladi va ularning farqlari hisoblanadi. 
Agar eritmaning zichligi ma’lum bo’lsa, miqdoriy konsentrasiyadan hajmiy konsentrasiyaga va 
hajmiy konsentrasiyadan miqdoriy konsentrasiyaga o’tishi mumkin. 
Har bir talaba yuqoridagi moddalardan foiz konsentrasiya,molyar va normal konsentrasiyali 
eritmalar tayyorlab,o’qituvchiga ko’rsatishadi(o’qituvchininh topshirig’iga ko’ra).Tayyorlagan 
va kuzatgan ishi bo’yicha xulosa yoziladi. 
Nazorat uchun savollar: 
1.Eritma va uning konsentrasiyalari haqida ma’lumot bering. 
2.Foiz va molyar konsentrasiyani zichlikka bo’g’liklik formulalarini yozing. 
3.Eruvchanlik nima? 
4.Massasi 5,6g bo’lgan KOH suvda eritildi va hajmi 100ml gacha yetkazildi.Hosil bo’lgan 
eritmaning molyar konsentrasiyasini aniqlang. 
5.Kislotali sharoitda KI eritmasiga 80ml 0,15 n li KMnO
4
eritmasi qo’shilganda necha 
gramm yod ajraladi? 
ERITMALARNING OSMOTIK BOSIMINI ANIQLASH 
Qisqacha nazariy ma‘lumot. 
Biror moddaning bitta erituvchida ikki xil kontsentratsiyali eritmasidan olib, ularni o’zaro 
yarim o’tkazgich parda (to’siq) bilan ajratilsa, bunday parda erituvchi molekulalarni o’tkazib, 
erigan modda molekulalarini tutib qoladi. Ko’pgina hayvon va o’simlik to’qimalari ana shunday 
parda vazifasini o’tay oladi. Erituvchi molekulalari past kontsentratsiyali eritmadan (yoki toza 
erituvchidan) yuqori kontsentratsiyali eritmaga o’tganida eritmaning hajmi ortadi va 
kontsentratsiyasi pasayadi. Bu hodisa (erituvchining parda orqali eritmaga o’tishi) osmos