Noorganik kimyo kafedrasi noorganikkimyo

6-LABORATORIYA ISHI 
Eritmalar. Eritmalarning kolligativ xossalari.

---

29 
Ishning maqsadi:To’yingan va to’yinmagan eritmalar,eruvchanlik,eritmalar konsentrasiyasini 
ifodalash usullari va tayyorlashni o’rganish.
Kerakli reaktiv va asboblar: NaCl, (NH
4
)
2
SO
4
, BaCl
2
, NaNO
3
, HCl, H
2
SO
4
,distillangan 
suv,ichimlik sodasi,elektron tarozi,o’g’zi mahkamlangan kimyoviy idish
 Ishning borishi: 
1. Eritma konsentrasiyasini uning zichligi bo’yicha aniqlash. 
Tayyor eritma konsentrasiyasini har xil usullar bilan aniqlash umkin.Ko’pincha ishlab chiqarish 
sharoitlarida eritmalarning foiz konsentrasiyasini juda sodda usul bilan,ya’ni eritma zichligidan 
foydalanib aniqlanadi. 
Eritma zichligi deb,eritmaning hajm birligidagi og’rlik(yoki massasi)ga aytiladi: 
ρ=m/v 
Laboratoriyada eng kichik zichlik birligidan foydalaniladi(g/ml;g/sm
3
).Eritma zichligini 
aniqroq va tez aniqlashda areometrdan foydalaniladi.Areometr shkalaga ega bo’lgan shisha 
asbob bo’lib,suyuqlikka tushirilganda pastki qismining og’rligi ostida vertical holatda suzib 
yuradi(po’kakka o’xshash). 
Eritmaning zichligi qancha kichik bo’lsa,areometr eritmaga shuncha chuqurroq botib 
turadi.Areometr shkalasining qiymatlari yuqoridan pastga qarab ortib boradi(ma’lum 
temperaturada).Zichlikni 
aniq 
o’lchash 
uchun 
areometr 
to’plami 
(nabori)dan 
foydalaniladi.Zichlikni o’lchash eritmani quruq silindrga qo’yib,unga toza va quruq areometrni 
shunday tushirish kerakki,u silindr devoriga yopishmay suzib yursin,suyuqlikning quyi 
meniskiga to’g’ri kelgan shkala chizig’ini aniqlanadi va yuqoridan pastga qarab,kichik chiziqni 
yarmiga qadar aniqlik bilan hisob qilinadi 
O’lchab bo’lgandan keyin areometrni yuvib toza latta bilan artib g’ilofga solib qo’yiladi.Eritma